THE YOUNG POPE

THE YOUNG POPE :

“Dünya dönmeyi durdurdu. Dünya dönmeyi durdurdu. Günlerdir, çok uzun zamandır görmediğimiz bir şey olmakta. Haberler, sosyal medya ve gazete manşetleri artık kötüye değil, iyiye odaklanıyor. Savaşa ve teröre değil, sevgiye odaklanıyor. Ve hepsi Papa 13. Pius’nun yürekleri parçalayan aşk mektupları sayesinde oldu. Dünya dönmeyi durdurdu. Dünya dönmeyi durdurdu. Aşktan bahsetmek için.”

Son zamanlarda iyice tekinsiz bir hal alan ülkenin şaşkın ve ürkek vatandaşları olarak temennimiz olan şeylerden bahsediyor bu satırlarda. Yoksa yaşayamayacağız, çünkü yaşatmayacaklar bu gidişle, bu topraklarda. Bizim için çook uzaklarda kalmış ve hiçbir zaman tam manasıyla ortamı oluşmamış barıştan, huzurdan, sevgiden, aşktan bahsediyor aynı satırlarda. İlginizi çeker miydi bilemem, artık kanıksadığımız bombalanma ve ölüm haberlerinden sonra. Belki de hafife alırdık biz neler neler gördük çünki(çünki çünkü ses uyumu böyle arzu etti, ü değil i dedi), biz neler neler yaşadık ki… Ortadoğu bataklığına sürüklenmiş, için dışın intikam peşinde koşan adamlarca çevrilmişken, yarınından endişeli, bir yandan yaşam kavgasına devam ederken, bomba yüklü araçlarla kendini patlatan insanların mevcudiyeti karşısında vicdanlı, yerinde kararlar verebilme ustası, herkesi teker teker kucaklamasını bilen bir lider arayışına girmiş ve yolumuzu hepten kaybetmişken denize kıyısı olmayan, dünyanın en ufak yüzölçümüne sahip bir şehir devleti olan Vatikan’a ruhani lider olarak seçilmiş ilk Amerikalı papa olma özelliği taşıyan Papa 13. Pius’nun cesareti, aklı, yalınlığı, dürüstlüğü, vakarı karşısında bir umut doğuyor insanın içine. Bu ülke bir defa çok çok iyi bir lider görmüştü yıllar yıllar evvel. Allah acır da bir tane daha gönderir diye bekliyoruz bakalım sindiğimiz köşelerde. İşimiz Allah’a kalmış yani üç tarafı denizlerle çevrili ülkede… Vah bizim halimize… Bize kendi çıkarlarını hiçe sayıp, sadece başkalarının çıkarları için çalışan iyi bir insan gerek şu evrede. Varsın Tanrı’ya inanmasın. Varsın o da bu dinin ateisti olsun. Varsın sorgulasın hiç durmadan. Tanrı’ya inanan başka hiçbir şeye inanmıyor çünki. İzin verelim ona ister bir kadına ya da bir erkeğe aşık olsun, aynı anda Tanrı’ya aşkla bağlanmış olsun ama yeter ki yolunda iyi niyet olsun.

Son zamanlarda hayranlıkla takip ettiğim, hem izlenesi hem okunası, belki de yaşayan en duyarlı auteur yönetmen olan Paolo Sorrentino’nun yaratıcısı olduğu ideal din adamı, aynı zamanda ideal bir politikacı ve ruhani lider kompozisyonuyla Jude Law hayatının rolüyle çıkıyor karşımıza. İdeal diyorsam kusursuz demiyorum, kaldı ki yönetmenin de bir kahraman yaratmak telaşı yok. O tip kahramanlar savaş filmlerinde çıkarlar karşımıza, bizim Lenny’miz yani Lenny Belardo’muz yani genç papamızsa kendi içinde bocalayan, Tanrı’nın varlığını sorgulayan, ateist ama aynı zamanda azizlik belirtileri gösteren, marjinal bir kilise yaratma hevesi taşıyan, doğruluğu ve dürüstlüğü günlük hayatında çevresindeki insanlarla iletişiminde sorunlar yaratan, değişik bir mizaca sahip, gösterişsiz bir kızın sevgisini kazanarak bir kez aşkı tatmış, yetim büyümek zorunda bırakılmış, çocukken büyüdüğünde ne olmak istediğini sorduklarında çocuk olmak istediğini söyleyen, fazla yemek yemeyen, sabah kahvaltısında sadece vişneli diyet kola içen, baca gibi tüttüren, esprili ama aklına estiği gibi konuşup kafasına göre hareket ettiğinden sevilmesi zor, kendinden emin, sürprizlerle dolu, kırk yedi yaşında, asi, devrimci, heteroseksüel sarışın bir çocuk. İsyan halindeki ruhu rüyalarında bile rahat bırakmıyor onu. Yağmurun altında halka seslenecekken, yağmur diniyor ve güneşe çeviriyor bulutlar yüzünü. Şemsiyeler kapanıyor, soluklar kesiliyor ve papa halka sesleniyor balkondan. Unutulanları sayıyor önce. Dünyayı sevgileri ve iyilikleriyle değiştirecek olan kadınlar ve çocuklar var ilk sırada. Tanrı’yla uyumlu olmak için yaşamla uyumlu olmalıyız dedikten sonra da başlıyor şoke eden unutulanlar listesini sıralamaya: Mastürbasyon yapmayı, doğum kontrol hapı kullanmayı, kürtaj olmayı, eşcinsel evlilikleri kutsamayı, rahiplerin birbirini sevmesini ve kendi aralarında evlenmelerine izin vermeyi, yaşamaktan nefret ediyorsak intihar etmeyi, üreme amacı dışında suçluluk duymadan cinsel ilişkiye girmeyi, adına özgürlük denen ve bu sayede bizi mutluluğa götüren tek yolu unuttuk derken uyanıyor bir anda. Papalığı boyunca da tıpkı bu rüyasındaki gibi hareket ediyor ve konuşuyor hemen hemen on bölüm boyunca.

Dizinin ilk bölümünde papanın çıplak poposunu görüyoruz giyinirken. Alışılageldik papa kompozisyonundan uzak, Grönland başbakanının şaşkınlıkla karışık söylemeden edemediği kadar yakışıklı, kendi tabiriyle İsa’dan bile yakışıklı, Tanrı var mı yok mu diye sormaktan dilinde tüy biten, düşünmekten kendini yiyen hazretlerinin dizinin ilk bölümünün ilk dakikalarında daha, seçilmişliğini anlatmak üzere ceninlerin üzerinden emekleyerek ilerleyen çırılçıplak bebeğin, en nihayet Papa 13. Pius olarak Vatikan şehrinde yer alan meydandaki Aziz Petrus Bazilikasına doğru ilerleyişini izliyoruz dünyanın dört bir yanındaki bir milyar insanın kısaca dünya nüfusunun beşte birinin temsilcisi, bütün Katolik Kilisesi’nin babası ve annesi olmak üzere. Binler, milyonlar, milyarlar arasından bir seçilmiş olarak çıkıyor en yüksek kademelerden birine. Şans mı tesadüf mü, kader mi doğru tercihler ve doğru bileşenler mi bu seçilmişliğin nedeni diye soruyor insan kendi kendine. Üstelik bu son derece aykırı hazretlerinin seçimi de şaibeli iken. Şaibe dediğim bizim ülkemizde yer etmiş torpilden, kayırmadan farksız bir şey söylemek istediğim. Adaylar arasında kendisi hakkında en az şey bilinen o ve her nasılsa çok daha güçlü rakipleri arasından “o” tercih ediliyor. Fikirleri, yönelimleri bilinmiyor Vatikan Senatosu tarafından. Bu haliyle nasıl papa olduğu, nasıl seçildiğini bilen bir Allah’ın kulu yok kendisinden başka. Halbuki Lenny en dolaysız yolla bağlıyor işini, yani üzerindeki tek üst merci olan Tanrı’yla. Son derece dürüst bir şekilde, vaatlerle dolu gidiyor ona. Diğerleri değil, sadece ben sizin için yararlıyım diyor. Ve bir çok defa şahit olacağımız gibi çok güçlü bir şekilde dua ediyor ve tanıdıklarını sandıkları ama hiç tanımadıkları birini papa yapıveriyor oyuna gelen şaşkın kardinaller. İster mucize, ister duaların kabulü diyelim, bir şekilde bir dua yerine ulaşmış oluyor, bu vesileyle. Ne Spencer ne de Dussolier, “o” papa oluyor neticede. Hem akıl hocası hem de ona hayatı ve ilahiyatı öğreten Kardinal Spencer en çok içerliyor bu duruma. Bileklerini kesmek üzereyken rahibeler engel oluyorlar son dakikada. Papa olmakla kaderini mahvettiğini söylüyor kızgınlıkla. Lenny’nin istifa etmesi için baskı yapıyor ve affetmiyor onu uzunca bir süre ve akıl hocası olmayı reddediyor. Kendi kararlarını kendi vermek zorunda kalan Lenny de kendisini bir rock yıldızı gibi ulaşılamaz kılmaya karar veriyor. Sadece kiliseyi önemsiyor. Kendini gizliyor. Tek röportaj vereceği merci olarak Tanrı’yı gösteriyor. Fotoğraf çektirmiyor. Fakat öte yandan nasıl sevileceğini bilmiyor. Kimsenin kendisini sevmediğini düşünüp, herkesten gelebilecek her türlü kötülüğe karşı hazırlıklı olmak konusunda üstün bir çaba sarf ediyor. En nihayet ölüm döşeğindeki Spencer ona “Kendini menteşe sanıyorsun ama sen bir kapısın” diyor. Çocuk papa bir adama dönüşüyor nihayet.

Bir çelişkiden ibaret olduğunu düşünüyor Lenny. Tıpkı Tanrı gibi. Bir’in içinde üç, üç’ün içinde bir. Ya da Meryem gibi; hem bakire hem anne. İnsan gibi; hem iyi hem de kötü. Dostça ilişkilere mesafeyle bakıyor çevresindeki ve otoriter bir şekilde uyarıyor ona hizmet edenleri. Ona göre dostane ilişkiler tehlikeli olmakla beraber, sonu her zaman kötü biter, çünkü kendilerini belirsizliklere, yanlış anlaşılmalara ve çatışmalara iter. Resmi ilişkilerse sonsuza kadar devam ederler, çünkü yanlış anlaşılma riski yoktur, kuralları taşlara oyulmuştur ve resmi ilişkilerin olduğu yerde hiyerarşi vardır ve hiyerarşinin olduğu yerde de dünya düzeni hüküm sürer. İlelebet. Rahibe Mary’i yani yedi yaşında yetimhaneye terk edildiği günden beri ona bakıp onu büyüten, tüm üzüntülerine şahit olan, kendisi gibi iyi bir Hıristiyan yapan kadını özel asistanı yapıyor Kardinal Voiello’nun tüm karşı çıkışlarına rağmen. Bu küçük boylu, başlarda papayı yadırgayıp açığını arayan adam papayı önemsemeye başlıyor tanımaya başladıktan sonra. Vatikan’da varolan lobicilik, iç gerginlikler, skandallar, intikamlar ve tehditlerin küçük çaplı bir versiyonu yaşanıyor öncesinde taraflar arasında ve birbirlerinin açıklarını ortaya çıkarmak için uğraşıyorlar. Voiello papayı, Mary Voiello’yu takip ediyor. Mary yapmış olduğu küçük bir araştırma sonucunda Voiello’nun vaham, kurtuluşum dediği, onu hiç eleştirmeyen zihinsel engelli Girolamo’yu keşfediyor evindeki. Lenny’se en güvendiği kardinallerinden biri olan Gutierrez’e döküyor içini ve onu parkinsonlu başpiskopos Kurtwell davasını takip etmek üzere Vatikan’ın kenar mahallesi olarak anılan Roma’ya gönderiyor. Alkol bağımlılığı olan, küçük yaşlarda cinsel tacize uğramış eşcinsel eğilimleri olan Gutierrez istemeyerek kabul ettiği görevi binbir sıkıntıyla tamamladığında nihayet dönüyor hiçbir zaman gerçekte yaşamamış kayıp ruhlarla dolu Vatikan’ına ve sığınıyor tekrar onun yüksek duvarlarla çevrili güvenli kollarına. Kafesteki bir kanarya o ve aşina olduğu tek kafes de Vatikan. Hayatın kısalığı karşısında sonsuzluğu ve Tanrı’yı seçenlerden ne ilki ne de sonuncusu. Lenny eşcinsellerin rahip olmaması gerektiğini, eşcinsellerle pedofillerin aynı olduğunu söylediğinde, Gutierrez bunun kabul edilemez bir genelleme olduğunu, pedofilide sadece şiddetin, eşcinsellikteyse tek aşkın var olduğunu söylüyor ve kendisini kişisel asistanı yapmak isteyen Papa’ya eşcinsel olduğunu itiraf edebiliyor son bölümde.

Bünyesindeki rahip nüfusunun üçte ikisi eşcinsel olan toplulukta rahipleri eğiten cemaatin başında dahi bir eşcinsel var ve Lenny eşcinsellerin kiliseye alınmasına karşı çıkıyor. Küçük devletin meşhur günahkarları papa bizi cezalandırır korkusuyla kadınlarla yaşadıkları maceraları anlatıyorlar abartarak günah çıkarma seansları esnasında(bu bize de tanıdık geliyor olsa gerek 15 temmuz münasebetiyle, hani herkes kendini aklamaya çalıştıydı ben değilim diye, profillerde Türk bayrağı, statülerde birlik beraberlik mesajı ama boşverin bütün bunları Aman Tanrım-Holly Father-biz ne biçim bir sene geçirdik böyle). On üçüncü yüzyıldan beri süre gelen bekarlık yemininin temelinde bir rahibin büyümemesinin nedeni olarak asla baba olmaması, her zaman Tanrı’nın oğlu olarak kalması ve asla onun yerini almaması gerektiği gerçeği yatıyor. Hal böyle olunca da nüfusunun neden üçte ikisinin gay olduğu anlaşılıyor.

Sistine Chapel sahneleri için bir benzeri hazırlanmış ya da yönetmen normal şartlarda fotoğraf çekmenin dahi yasak olduğu yerde çekim yapmak için izin almış bir şekilde. Geniş odaya taht üzerinde getirilen papanın ve üzerindeki kostümün, başındaki tacın ihtişamından gözlerini alamıyor insan. Bu ve daha pek çok sahne var insanın aklını alan, diziyi unutulmaz kılan. Papa’nın İtalyan Başbakanını bir hayli terlettiği ikili görüşme, Lenny’nin sesinden dinlediğimiz ve hiç gönderilmemiş mektubunda yer alan aşkı kaybetmenin mi yoksa bulmanın mı daha güzel olduğunu sorduğu satırlarında yetimliğinden kaynaklanan münasebetsizliğini ve saflığını açıklarkenki melankolisi, çıplak Willendorf Venüs’ünden gözlerini alamayan sıkıcı Moskova Başpapazı, ”I’m sexy and I know it” eşliğinde ruhani bir ortamda yaratılan video klip estetiği, yine onca ruhaniliğin ortasında yan tarafında plastik bardaklarla öylece duran su sebilinin bir karaktermişçesine ulu orta duruşu, Spencer’la Sistine Chapel’de kadın cinselliği ve Lenny’nin kürtaj konusundaki katılığının tek seçenek olduğunu ayetlerle açıklamasına karşılık, Spencer’ın merhametli olmanın esas olduğunu savunması, Afrika seyahatlerinde ruhun çürümüşlüğüne işaret olarak Rahibe Antonia’nın halka yaşattığı zulümden muzdarip halkın papanın yardımıyla ondan kurtulmaları, on dört yaşında ölen Azize Juana’nın ibretlik hikayesini halkın önüne çıktığı son sahnede anlatırken,  Lenny’nin dizlerinin üzerine çökerek tüm benliğiyle Tanrı’ya yakarışlarının hemen akabinde gerçekleşen mucizeler ve bunların arasında en çok kısır Esther ve kısır kocası için çocuk istediği sahnede “You must you must” derken Lenny’nin kendinden geçerek yüzünün kıpkırmızı olduğu anlar, aşırı obezitesi olan yatağa bağımlı Rose’un odasının duvarı yıkıldıktan sonra vinç yardımıyla apartmanının yüksek bir katından çıkarılmaya çalışıldığı ve sonra geri sokulduğu sahne ve daha pek çoğu… Özellikle de sekiz, dokuz ve onuncu bölümlerdeki her biri birbirinden bağımsız işlenen konular ve akılcı ve akıcı diyaloglar hayatınıza o kadar çok şey katıyor ki… Onuncu bölümde Gutierrez Lenny’e “Doğru motivasyonlar dünyayı değiştirebilir” derken tecrübeyle sabitlenmiş öngörünün ülkemiz için de gerçekleşmesini diliyorum içten içe. Bazen gökyüzü açıktır ve dualar kabul olur, doğru bir adamın duası kim bilir belki bize de barış ve huzur getirir. Yeter ki o doğru duayı, doğru bir adam ya da kadın, doğru bir anda etsin. Kötülerin hesabı her zaman tutmaz, dünya hesap kitapla da dönmez. Rahibe Antonia, Prens Abadi gibilerin de devri gün gelir sona erer. Yıkılmayacak bir duvar yok bu dünyada. Öncelikle her şeyden çok inanmak gerek buna.

”Ülkenizde yerde yatan cesetleri gördüm, açlığı, kanı, susuzluğu ve sefaleti. Tüm bunlar savaşın ve şiddetin getirileri on iki yıldır topraklarınızı pençesi altına almış olan. Bunun kabahatlilerinin isimlerini söylemeyeceğim. Çok fazla suçlu var. Hepimiz suçluyuz. Savaştan ve ölümden hepimiz suçluyuz. Aynı şekilde barıştan da suçlu olabiliriz. Bunu sizden dizlerimin üzerine çökerek istiyorum. Eğer barış için suçlu olursanız uğrunuza ölmeye hazırım. Dünyanın dört bir yanından bana yazan çocuklara hep derim ki sevdiğiniz şeyleri düşünün. O Tanrı’dır. Çocuklar her türden şeyleri severler ama hiçbiri bana savaşı sevdiğini yazmadı. Şimdi yanınızda oturanlara bakın. Gözlerine neşeyle bakın. ve Aziz Peter’ın söylediklerini hatırlayın. Eğer Tanrı’yı görmek istiyorsanız, görmek için vesileleriniz vardır. Tanrı aşktır. Öte yandan ben barış olana dek size Tanrı’dan bahsetmeyeceğim. Bana barışı verin, ben de size Tanrı’yı vereyim. Barışın ne kadar muhteşem bir şey olduğunu bilmiyorsunuz. Barışın ne kadar kaygı verici olduğunu da bilmiyorsunuz. Ama ben biliyorum. Çünkü barışı bir kez görmüştüm. Sekiz yaşında, Kolorado’da bir bankta.” Papa 13. Pius