YOU WERE NEVER REALLY HERE

YOU WERE NEVER REALLY HERE :

“Ödlek küçük kızlar böyle kambur durur.”

“Çiçekler boktan şeyler, her türlü ölüyorlar ve etrafı kokuya boğuyorlar.”

“Güçsüzüm ben. Güçsüz ve aciz.” Joe

Film hakkında gevezelik etmeye başlamadan önce 2017 Altın Palmiye adayı olup en iyi aktör ve en iyi senaryo ödülleri ile Cannes’dan eli boş dönmeyen Lynne Ramsay’in son filmi ile bir sene rötarlı da olsa karşılaşmaktan son derece mutluluk duyduğumu belirtmem gerek. İskoç asıllı Glasgow doğumlu yönetmen bu dördüncü uzun metrajında çıtayı, “We need to talk about Kevin – Kevin Hakkında Konuşmalıyız”dan altı yıl sonra ve “Kevin Hakkında Konuşmalıyız”a rağmen bir hayli yükseltmiş durumda. Bence. Çok daha soğukkanlı bir film karşımızdaki. Nereden mi çıktı bu fikrim, çünkü hatırlamak adına Kevin’ı bir kez daha izledim yönetmenin son filminin üzerine. Her ikisinde de karşımıza çıkan ortak hallerden biri olan tatlı tatlı seçilmiş müzikler esnasında arızalı karakterlerimizin hayatla baş etme gayretlerinin yanında, seyirciye de bu arıza karakterleri sevmek çabası düşüyor en azılısından. Ve evet toz pembe gözlükleriniz ve mevzulara fazla kafa yormadığınız bir beyniniz yoksa da hayat hiç de öyle sanıldığı kadar kolay hazmedilesi bir şey değil, en azından benim açımdan, Ramsay açısından, Joe açısından, Nina açısından, Kevin ya da Eva açısından. Van’a doğru yola çıkmış giderken bitirmeye çalıştığım bir yazıydı bu. Aradan on on beş güne yakın bir zaman geçti ve hala bitirmek gayretim bitmedi, yazım da tabii. Yönetmenin altı yıl aradan sonra fakat bu kadar parlak bir işle karşımıza çıktığını görünce insan düşünmüyor da değil; belki de ara vermek gerek daha büyük başarılar için. Öte yandan, film, iddiasız süresiyle de şaşırtıyor insanı. Doksan dakikalık bir filmle Cannes’dan, şu zamanda, iki ödülle birden dönmek büyük başarıdır. Cidden.

Filmin başında yer alan geriye sayımla birlikte Joe’nun çocukluk travmasına şahit oluyoruz. Joe’nun geçmişiyle, şu an’ı çakışıyor ve çarpışıyor adeta. Çünkü gözlerinin önünden gitmeyen çocukluğunda yaşadıkları pek de öyle yenilir yutulur cinsten değil. Mühim yanıysa yönetmenin tüm bu yaşananları bize nasıl gösterdiği. İzleyin de görün kör gözüne parmak sokmadan ve çok da abartmadan yönetmenin böylesi zor bir işin altından nasıl kalkabildiğini. Sadist bir babanın oğlu olarak hem kendisi işkence görmüş hem de annesinin çektiklerine şahit olmuş olan Joe, babasının ona ve annesine yaşattıklarına rağmen, bundan yirmi sene önce hayatında edinebildiği tek kız arkadaşının dayak yemiş yüzüyle karşılaşıyor bir tren istasyonunda. Mevzu derin, çünkü ne gördüyse onu yapmış Joe istemeden de olsa. Ne yaşadıysa onu yaşatmış bir bakıma. Bu yüzden de geçmişte kalmış hayaletler yakasını bırakmıyorlar her fırsatta ve her şekilde. Joe’nun hayatındaki tek dokunulmazıysa zamanında beraber çook çileler çekmiş olduğu annesi. Meslek olarak profesyonel askerliği tercih etmesi, bu çocukluk travmasının eseri. Şimdiyse eski bir savaş gazisi olarak, seks kölesi olarak kullanılan çocukları arayıp bulmakla meşgul olmakta. Zihnini bunlarla meşgul etmediğindeyse, hiç aklından çıkmayan babasının duygusal ve fiziksel tacizleri geliyor ivedilikle gözlerinin önüne. Yani gözlerimizin önüne.

Joe rolünde yine bu rol için olduğu belli, bir hayli kilo almış bir Joaquin Phoenix çıkıyor karşımıza. Buna rağmen izbandut gibi, hımbıl değil ve fiziksel olarak son derece güçlü. Suratından vurulsa da, ölmüyor ve ödemli yüzüyle olayların perde arkasını görmeye çalışıyor. Arka sokaklarda onu gasp etmeye çalışan ve bunun için arkasından saldıran bir adamı sadece tek bir kafa darbesiyle yere seriyor. Birden çok adamı da aynı anda yere serebiliyor aslında. Karakter olaraksa sorunlu bir tip. Arıza denen türden. Her insanın yüreğinde taşıdığı şeytanla da, melekle de tanışıyoruz sayesinde. Çünkü Joe’nun hayatı hep kötü geçmiş. Babası kötü, babasının yaptıkları şeyler kötü. Sonra savaşta kötü şeyler görmüş, insan kaçakçılarıyla karşılaşmış, boğulmuş kızlarla karşılaşmış, her tür kötülük onu bir mıknatıs gibi çekmiş kısaca. Bugüne kadar üstlendiği her rolün altından rahatlıkla kalkabilmiş oyuncu açısındansa, Cannes’dan aldığı en iyi erkek oyuncu ödülünü sonuna kadar hak etmekle beraber bir yandan da bu sene izlediğim en iyi oyunculuğu vermiş bu nevi şahsına münhasır sıradışı kişilik. Phoenix varsa tamamdır denilebilinecek bir filmografiye sahip kendisi. Bu da onu ayrıcalıklılar sınıfına taşıyor her şekilde.

Filme dönecek olursak, Joe en son görevini tamamladıktan sonra Cincinnati’den Brooklyn’e dönüyor. Burada yani evinde bunama belirtileri gösteren annesiyle bir hayatı paylaştığını görüyoruz. Bu durumu normalize ettikleriniyse Hitchcock’un Psycho’sunu espri konusu yapmalarından anlıyoruz. İnci Küpeli Kız’ın tablosu var duvarlarında. Annesiyse beyaz kombinezonu, beyaz saçları, çökük avurtlarıyla bir hortlak gibi dolaşıyor evin içinde. İki gün önce azılı adamlarla uğraşan Joe, şimdiyse kuzu kuzu masaya oturmuş annesiyle beraber gümüşleri parlatıyor. Buzdolabındaki her şeyi çürümüş buluyor döndüğünde. Ve her yeni işinden önce bir çekiç satın alıyor çarşıdan. Patronu John McCleary ona yeni bir iş teklifiyle geliyor kısa bir süre sonra. O da Senatör Albert Votto’nun karısının intiharından sonra evden kaçmayı gelenek haline getirmiş kızını bulup getirmek. Babadan kalma miras olan çekiç alışkanlığıyla bir kez daha insan kurtarma avına çıkan kahramanımızın hayatının, Senatör Votto’nun sözde kızını bulmasının ardından gelişen olaylarla nasıl bir çıkmaza girdiğini görüyoruz bundan böyle. Annesi başta olmak üzere temas ettiği herkes teker teker öldürülüyor. Filmin en enteresan sahnesine tanık oluyoruz bu arada. Ağır yaralı ve aynı zamanda ölmek üzere olan kiralık katilin yanına uzanıyor Joe ve annesinin ölürken korkup korkmadığını soruyor sakince. Uyuyordu diyor adam da ona ve başlıyor radyodan yükselmekte olan “All I need is the air that I breathe”i mırıldanmaya son nefesinde sanki son duasıymışçasına. Joe da eşlik ediyor şimdi ona. Ve elinden tutuyor yalnız olmadığını göstermek için, belki de sadece annesinin ölürken bir şey hissetmediğini, daha doğrusu acı çekmediğini söylediği için. Bunlar benim yorumlarım. Sizler farklı düşünebilirsiniz. Onlar da sizin farklı düşünceleriniz olacaktır.

Filmin uyarlanmış olduğu aynı adlı kitabın yazarı olan Jonathan Ames’in henüz güzel Türkçe’mize çevrilmiş herhangi bir kitabı bulunmamakla beraber, Goodreads’de kitabı için yapılan yorumlara baktığımda genel olarak başarılı bulunduğunu belirtmem gerekiyor. Kitap tür olarak novella yani kısa romana giriyor. Buradan hareketle abartısız, ekonomik süreli bir filmin karşımıza çıkmasına çok da şaşırmamak gerekiyor. Şaşırtıcı olan vasat olduğunun hükmünü verebileceğiniz bir filmin çok büyük söylemlere girmeden de ne kadar güçlü, derin ve sonuç olarak başarılı olabildiğini idrak etmekte. Filme büyük katkı sağlayan soundtrack’inin mimarı ve Radiohead’in baş gitaristi Johnny Greenwood’u da anmak gerekiyor bu arada. Ramsay ile ikinci, Paul Thomas Anderson ile de saymadım kaçıncı ortaklığının sonuçlarının ayrı ayrı ne kadar başarılı olduğunu görmüş oluyoruz böylelikle.

Özet olaraksa 2017’nin bombalarından birinin daha düşmüş olduğunu görüyor ve kederleniyoruz rüzgar gibi geçip gittiği için.