DARKEST HOUR

DARKEST HOUR :

“Başarı son, başarısızlık ölüm değildir. Önemli olan devam etme cesareti gösterebilmektir.” Winston Churchill

“Başınız kaplanın ağzındayken onu ikna edemezsiniz.” Winston Churchill

“Ruhsal savaşlar seni bu an için eğitti. Kusurlu olduğun için güçlüsün. Şüphen olduğu için bilgesin.” Clemmie Churchill

“İnsanın eline böyle bir güç gençken verilmeliydi. Kanı hızlı akarken. Kuvveti yerindeyken. Giden gençliğin yerini bilgeliğin doldurması dileğiyle.” Winston Churchill

“Hiç otobüse binmedim. Hiç ekmek için sırada beklemedim. Yumurta kaynatabilirim çünkü bir kez kaynatılışını gördüm. İlk defa metroya genel grev zamanı binmiştim.”

“Halifax bir kontun dördüncü oğlu. Dördüncü çocuklar hiçbir şeyi geri çevirmezler.” Winston Churchill

“Bütün bebekler bana benzerler.” Winston Churchill

“Fikrini hiç değiştirmeyenler, hiçbir şeyi değiştiremezler.” Winston Churchill

“Savaşan uluslar tekrar yükselirler. Uysalca teslim olanlarsa yok olur giderler.” Winston Churchill

“Sizin hayatta kalmanız önemli. Başbakanlar gelip geçici.” Churchill’den Kral Altıncı George’a methiye(desem de Churchill methiyeler adamı değildir, olsa olsa gerçekçi bir yaklaşım diyebiliriz)

GİRİŞ :

Sinema çıkışı izledikleri filmi tartışmakta olan iki üniversiteli delikanlının konuşmalarına kulak misafiri oluruz:
-Ben beğendim Abi.
-Ben de.
-…

Bu iki üniversiteli delikanlının memnuniyetleri geveze olmadıklarından sizi tatmin etmeyeceğinden iki alımlı genç kızın konuşmalarına kulak vermeyi deneriz bu kez de:
-Gary Oldman iyi oynamış ama ben en çok Call Me By Your Name’deki Timothee’yi beğendim.
-Asıl Armie Hammer neydi o öyle?
-Di mi?
-Oscar adaylarını merak edip geliyoruz da bu filmlerin başrolündekiler ya canavar ya gay ya da böyle ağır makyaj altında tanınmayacak haldeki aktörler oluyor hep. Hiç şöyle gönlüme göre bir aktör bulamıyorum.
-Adam başbakan nasıl yakışıklı olsun ki zavallıcık? Aktörüne göre gelelim bir dahaki sefere, öyle de filmlere gelelim. Olmuyor böyle.
-Aynen ya uffff. Kesmedi bu film beni.
-Ama Armie evet yaa… Şeftali yaa…
-…

Kazandıkları bedava sinema biletiyle ne akla hizmet girdikleri Darkest Hour’dan memnuniyetsiz çıkan iki liseli kız da sizi tatmin etmemiş olacak ki, farklı mizaçlara ve hayattan farklı beklentilere sahip olan iki delikanlının konuşmalarına kulak misafiri oluyoruz şimdi de:
-İyi filmmiş Abi.
-Aynen. Nasıl es geçtik biz bunu yahu?
-Gary Oldman ağır makyaj altında tüm ödülleri topluyor dediler. Halbuki adam beden dilini layıkıyla kullanmış, tombul toraman bir Churchill olmuş. Eve gittiğimde Churchill’in sesini dinleyeceğim. Gary Oldman’ın bu rol için çok çalışıp, çok araştırma yaptığı söyleniyordu çünkü.
-Gerçekten de çok iyiydi adam.
-Bu sene ne çok Dunkirk’ün konusu geçti.
-Aynen. Ne mühimmiş yahu meğerse. Dunkirk’te Dunkirk, burada Dunkirk, bir dizide bile Dunkirk’ün son gazilerinden diyordu. Algım Dunkirk’e açık olduğundan nerede olsam hemen bu Dunkirk o Dunkirk diyorum.
-Ona kültür emperyalizmi de deniyor. Endüstriler konuşuyor. Sen izliyorsun ancak. Bizim Gelibolu’nun da birkaç yerde adı geçti. Gelibolu hezimetinden çok dertliymişler meğerse.
-Öyle. Ne dikkatimi çekti bir de bak, Churchill’in portresi hiç o kadar kusursuz çizilmemişti. Hem alkolik, hem obur, hem de sözünü sakınmıyordu ve aklına geleni söylüyordu ulu orta. Kral bile zamanla alışabildi, başlarda tiksiniyordu bundan. Başbakan olduktan sonra haftada bir kez görüşecek olmaları bile zul geliyordu ona. Usülden elini öptürdükten sonra, sırtına siliyordu göstermeden.
-Kraliyet ailesi Churchill’den de garip. Aristokrat olmalarına aristokratlar da, çok da sinamekiler. Kral gönlüne göre başbakan istiyor mesela. Kral ya. Churchill güne domuz pastırmasıyla başlıyor skotch eşliğinde. Öğle yemeğinde bir şişe şampanya, akşam yemeğinde bir başka şişe şampanya, geceden sabaha kadar da şarapla takviye ediyordu hiç durmadan. Frengiden aklını yitirmiş bir babanın oğlu olarak bir günde yüz tane fikir üretebilme kapasitesine sahip bir adam üstelik. Uyku saatleri düzensiz, çok baskı altına girdiğinde kimsenin anlamayacağı şekilde mırıldanmaya başlıyor. Ne yapıp, ne edeceği, ortamlarda ne söyleyeceği de belli olmuyor. Ben istenmiyorum diyordu bir yerde. İstenmiyor ve sevilmiyor gerçekten de, son şans olarak görülüyor. Güçlü karakteri sayesinde ezik görünmüyor sadece.
-Öyle dedin de…dur bakayım…oh oh oh…obeziteye ve alkolizme rağmen doksan bir yaşına dek yaşamış. Biz boşuna tıp okuyoruz biliyor musun? Öldürmeyen Allah öldürmüyor işte.
-Ne yapalım yani mesleği mi bırakalım? İyi bakılmıştır başbakan diye, genetik de mühim malum. Biz müdahale kısmında varız sadece.
-Bugün nöbet yok. Gel gidip birer tek atalım Kordon’da Churchill’in şerefine.
-Olurdu ama ben Asya’yla buluşacağım.
-Yaa!
-Aynen.
-Ne bal var Abi sende!
-Soyadım Ballı unutma.
-Churchill ne demek acaba?
-Bilmem ki. Kilise ve tepe’nin birleşimi sanki. Church ve Hill. Lordlar Kamarası’ndaki tarihi konuşmasında Tanrı’nın da yardımıyla Hitler’e karşı tepelerde, denizlerde, okyanuslarda savaşacağız diyordu ya…
-Ne bağ kurdun abi sen de… Ama filmin en etkileyici sahnesiydi. Pofuduk adam Tanrılaştı bir anda. We shall fight in seas, we shall fight in oceans, we shall fight in hills…”
Başlamak üzere olan yeni seans için bekleşen izleyiciler genç adamın heyecanlı heyecanlı yaptığı el hareketlerine bakarlar. Sözlerine devam eder umursamadan:
-“Dünyayı değiştirecek bir işi olmalı insanın. Dünyaya “iyi anlamda” şekil verme yetisine, insan hayatını değiştirebilme gücüne sahip olmalı insan. Tarih beni nasıl hatırlayacak  bilmiyorum mesela. Hatırlayacak mı, onu da bilmiyorum mesela. Operatör doktor olmak isterdi, ameliyatlara girerdi, hırslıydı, yapardı. Bu mu? Bu kadar mı? Bu kadar mıyım ben? Tarih yapraklarının ilk sayfalarında yerim olabilecek mi acaba? Büyük oynamalı insan, sonuna kadar gitmeli. Ne yapıp edip bu uğurda yaşamalı ve yaşlanmalı insan.”
-“Benim o kadar büyük hırslarım yok. Ben doktor olmak istedim, yani memur olayım istedim. Oldum. Uzman doktor olmak istedim. Onu da oldum. İyi bir teklif gelirse de, ileride özele geçerim. Sanırım geçebilirim.”
“Ben bilim adamı olmak istiyorum. İnsanlığa faydası dokunacak bir araştırmanın başında olmak istiyorum. Aziz Sancar gibi olmak istiyorum.”
-“O isteklerini bu ülkede gerçekleştiremeyebilirsin. Yurtdışına gitmen ve hatta orada kalman gerekebilir çok uzun bir süre. Hatta hatta o ülkenin vatandaşı olman bile gerekebilir.”
-“Olsun kalırım.”
-“O zaman bir başka ülke adına çalışmış oluyorsun ama.”
-“Hiç değil. Düşünsene İngiltere’de yaşayan Nobel ödüllü Türk. Kulağa havalı geliyor. Ben sevdim bu fikri.”
-…

Dünyayı değiştirecek ve de yön verecek haliniz de yok, ufkunuz da bu genç doktorumuz kadar geniş değil, öyle mi? Mühim değil, bir yapan çıkıyor nasıl olsa, üstelik bunu en sıkışık, en karanlık saatlerde gerçekleştirebiliyor. Biraz öngörü, biraz bilgelik, biraz empati yeteneği, biraz şans, hata yapmaktan korkmama cesareti ve en çok da seçilmişlik. Darkest Hour’da bütün bu yönlerine teker teker değiniliyor Churchill’in. Yoksa çok başka türlü çizilmiş bir Avrupa haritası ile gelecektik bugünlere. Churchill o dönem İngiltere’sinin ve tüm Avrupa’nın şansı   olmuş, onun da misyonu bu karanlık saatlerde Dunkirk’teki askerlerin tahliyesini sağlayacak olan fikrin sahibi olmak imiş. Bu sayede bir savaşın gidilatını ve insanların kaderleri değiştirmiş. Tüm bunları başarabilecek derecede yüksek iradesi, karşı durma cesareti ve çalışan bir aklı varmış.

DARKEST HOUR :

İkinci Dünya Savaşı’na ait siyah beyaz görüntülerle açılıyor film. Önce Nazi Almanyası askerlerini, sonra da koca koca haritaların başındaki Hitler’i yüksek rütbeli askerlerle yan yana görüyoruz. Tarihler 9 Mayıs 1940’ı gösteriyor. Üçüncü Reich İmparatorluğu Çekoslovakya, Polonya, Danimarka ve Norveç’i işgal etmiş durumda. Üç milyon Alman askeri Belçika sınırında Avrupa’nın kalanını fethetmeye hazır vaziyetteler. Britanya’da ise Lordlar Kamarası’nda kıran kırana bir mücadele verilmekte. Meclis, liderleri ve başbakan Neville Chamberlain’e inancını kaybetmiş durumda ve buldukları ilk fırsatta var güçleriyle üzerine gidiyorlar acımasızca. Yeni bir lider arayışı varken, başbakan Nazi saldırısına karşı hazırlıksız olmakla ve tembellikle suçlanıyor. Açıkça istifası isteniyor ki kendilerine yeni bir lider seçebilsinler. Winston nerede diyor birisi, silah üzerinde parmak izi kalsın istemiyor diyor bir başkası. Kral’ın, Lordlar’ın ve herkesin ve hatta Halifax’ın da tercihi Halifax iken, Viscount Halifax, Chamberlain’in istifasından sonra gelen başbakanlık teklifini reddediyor. Bir yerde kendini hemen ateşe atmıyor. Bu ülkenin bağrında yetişmiş, Avrupa’da barışı sağlayacak ve de en önemlisi muhalefetin kabul ettiği ve desteğini alabildiği bir isim olmalı yeni gelen diyor. Alternatifsiz bu tek isimse Churchill oluyor. Fakat daha ismi dahi geçmeden olumsuz sesler yükselmeye başlıyor masada. Ona mı kaldık diyebilecek kadar cüretkarca oluyor bu çıkışlar. Böyle mühim günlerde ülkenin başına bir ayyaşın getirildiğini düşünüyorlar en çok da.

Churchill hakkındaki kararlar yuvarlak bir masanın etrafında toplanmış büyük büyük adamlarca verilirken, Churchill cephesine geçtiğimizde onun da kimi mühim kararları yatağında verdiğine tanık oluyoruz. Üstelik skotch, puro ve domuz pastırmalı kahvaltı eşliğinde. İstediğinde atom karınca olabilen Churchill’in, bir parçasını Oblomov’dan aldığını görüyoruz bu sayede. Hayatında çok önemli iki yere sahip kadınlardan biri olan sekreteri Elizabeth Layton’da bu en kritik zamanlarda giriyor hayatına. Bir diğer isimse karısı Clemmie. Başbakan olmasına ramak kala kocasını kibar ve esprili olması hususunda uyarıyor. Kristin Scott Thomas her daim ikinci planda kalan ama en az kocası kadar sivri dilli eş rolüyle çıkıyor karşımıza. Churchill’se bu görevin tam da bu zamanlarda ona verilmesinin nedeni olarak açıkça geminin batmakta olduğunu ve de bu pozisyonun ona hediye olsun diye değil de, intikam olsun diye önerildiğini düşünmekte. Geçmişi felaketler yığını olarak görülen Churchill Gelibolu’daki 25000 ölümden, yanlış Hint politikasından, Rusya İç Savaşı’ndaki genel tutumundan, Altın sisteminden, Norveç olayından ve daha da bir sürü kararından ötürü suçlanıyor. Muhakemesinin yetersiz olduğu düşünülse de, Hitler konusunda haklı çıkıyor. Öngöremediği bir başka şeyse önümüzde aylarca sürecek bir mücadele var derken aile arasında şampanya patlatarak kutladıkları Başbakanlığının ilan edildiği tarih olan 10 Mayıs 1940’ın üzerinden tam beş sene geçmesi gerekiyor savaşın sonunu görebilmek için. Bu arada yersiz yurtsuz yedi milyon mülteci yürüyüş halinde olup, Avrupa korkunç bir çöküşün eşiğinde korku içinde bekliyor. Churchill’in politikasıysa bir başka diktatör Mussolini’nin aracılığı ile yapılacak olan barış antlaşması değil, savaşa devam etmek oluyor. Deniz, kara ve havadan yapılan saldırılarla insanlık suçlarının karanlık ve acı kategorilerinde hep birinci sırada yer alacak olan ve tarihin görüp göreceği en büyük canavar zorbaya karşı zafer kazanana dek savaşmaktan yana davranıyor. Radyodan canlı yayınlanan “Özgürlük Davası” isimli konuşmasında son on yıldır dokuz köyden kovuluşuna yönelik saldırıların nedeni olan doğruculuğunu bir yana bırakıp halka moral olsun diye yaptığı konuşmasının aksi bir tablonun varlığını, berbat bir durumda olduklarını ve de en korkuncu kıyımın kapıda olduğunu eve geldiğine karısına itiraf etmek zorunda kalıyor.

Fransa kıyısında yer alan Dunkirk’te sıkışıp kalan 300.000 İngiliz askerinin akibeti oluyor savaşın gidişatını belirleyen en mühim olay olarak. Calais’deki 4000 asker Almanlar’ın ilgisini çekmek üzere yem olarak kullanılıyor 300.000’in selameti için. Ve eğer birkaç gün içinde bu tahliye gerçekleştirilemezse tüm ordu yok olabilecekken günde 100 fikir üretebilen Churchill, Eisenhover’ın desteğini alamasa da onun kafasında çaktığı ışıkla, savaşın kaderini değiştiren fikri üretiyor. Bu şekilde on metreden büyük tam 840 tekne Fransa’ya doğru yola çıkıyor. Umutsuz durumdaki sesin sahibi olan Amiral Ramsey, Churchill’in talebiyle ama son derece isteksiz bir şekilde isimlendirdiği “Dynamo” operasyonunun ismini yanıbaşındaki vantilatörün markasından alıyor rastgele ve dediğim gibi zerre heyecan ve umut beklentisi içine girmeden.

Kral cephesinden bakıldığında, eğer Hitler ülkelerini işgal edecek olursa, ailesiyle birlikte bir an önce Kanada’ya nakledilmesi gerekecek ve buna da gönlü el vermiyor. Bu noktada Hitler’e kafa tuttuğu için belki de en çok desteğini veriyor bir zamanlar mesafeyle ve şüpheyle yaklaştığı Churchill’e. Bir şekilde memleket meselesinde uzlaşıyorlar nihayet. Arada azarını, arada iğnelerini yediği Altıncı Kral George’un kimi öğütlerini kulağına küpe yapan Churchill’se halkın öngörüsüne kulak vermek için gittiği metrodan tereddütlerini ortadan kaldıran bir kararla çıkıyor son anda. Lordlar Kamarası’ndaki tarihi konuşmasını gerçekleştirmesine yönelik kritik karara giden yollar metronun kompartımanında alınıyor halkın icazeti ve sağduyusuyla. Aksi takdirde Orta Avrupa’ya derebeyi olmak isteyen ve Alman Sömürge İmparatorluğu’nu geri getirmek isteyen Hitler’in razı geleceği olası barış antlaşmasıyla ne İngiltere’yi bağımsız bırakacağı var ne de mevcut sıkıntılarından kurtaracağı. Aralarında yer alan tüm şehirleri düşürmüş, tüm ülkeler teslim bayrağını çekmiş, Dunkirk ve Calais hariç tüm limanları Almanya kontrol ederken, yani başları kaplanın ağzındayken, Hitler’i ikna etmenin mümkün olamayacağının farkında olan Churchill halk desteğini de alarak tek bir umuda sığınıyor bundan böyle. O da “zafer”. Bir başka seçenekleri yok çünkü. Chamberlain de dahil olmak üzere büyük çoğunluk Churchill’e destek veriyor. İngilizceyi silahlandıran Churchill, savaşa gönderiyor böylelikle, Halifax’ın tabiriyle. Zaferse ancak beş yıl sonra sekiz mayıs tarihinde geliyor. Britanya ve müttefikleri zaferlerini ilan ediyorlar. Winston’a gelince hemen ertesi sene seçimleri kaybedip meclis dışı kalıyor. Böyle de vefasız bu insanlar!

Joe Wright’ın yakın takipçisi olarak ailevi sorunlar ve bir takım hastalıklar yüzünden geri plana ittiğim bir film olmuştu “Darkest Hour”. En nihayet izleyebildim ve de marifetmiş gibi hakkında bir şeyler yazarak böbürlenmek fırsatı buldum kendimce. Her zamanki gibi yönetmen yönetmen olunca film de film oluyor demekten ve de inşallah bir gün bizim de tarihimizi ve tarihi kişiliklerimizi karikatürize etmeden başarıyla peliküle aktarabilecek yönetmenlerimizin çıkmasını dilemekten başka da bir temennim kalmıyor son söz olarak. Gary Oldman’a gelince, serçe parmağını oynatsa da Oscar alsa dediğim Daniel Day Lewis çok başarılı olsa da, Winston Churchill’i böyle başarılı bir filmde tüm kusurlarıyla oynamak şansı da Oldman’ın kaderinde varmış demek düşüyor sadece. Osacarlarda bu senenin en güçlü ve ödülü almaye en yakın adayı gibi görünüyor en iyi aktör dalında. Oldman dışındaki tüm oyuncular da benzerlikleriyle tam bir casting harikası olarak çıkıyorlar karşımıza. Halifax’dan Chamberlain’e, özellikle de bire bir benzerliğiyle Kral Altıncı George çok başarılı bir arayışın sonucu olarak, filmin gerçekçiliğine zemin hazırlayan karakterler olarak çıktılar karşımıza yan rollerde. Bu filmin literatürüme kattığı en derin bilgiyse Churchill’in zafer işaretini tersten yaptığında yoksul mahallelerde ne anlama geldiğini öğrenmek oldu. Ara ara bu hareketi yapmayı istediğim o kadar çok insan var ki… Eminim bana karşı aynı hareketi yapmayı isteyen de bir o kadar çok insan vardır. Neyse ki sorun etmiyor insan hislerin karşılıklı olduğunu bildiği sürece. Her neyse, o işaretin anlamı için bile izlenmeye değer bir film var karşınızda neticede.