GÜNEYDOĞU ANADOLU VOL 3: DİYARBEKİR

                                                                         DİYARBAKIR

                                “Üşürsen soğukları, hastaysan mikropları bana ilet.”

Demiş bir adamın memleketine gitmek için yola düşüyorum bu sefer. “Seni bütün şafaklarda, evrenlerin o ıssız ihanet saatinde öperim ve sen geçersin içinden, bitmek bilmezsin.” Gibran’da böyle yazar, aşkı kutsar, sanki kalmış gibi. Olsun biz kırıntılara da razıyız.

Diyarbakır’da yalnız gezmeyeceğim ve benim tek yapmam gereken erken kalkmak idiyse bile başaramıyorum ve tüm programımı yeni baştan yazıyorum. Pazar ayinlerini kaçırmış olmam da cabası. Otelden ayrılıyorum; dolmuşu durdurup, garaja gitmem gerekiyor. Önde oturuyorum ve sırt çantamı çıkartmaya üşendiğimden yüzüm yolculara dönük gidiyorum. Sarı bir kürt kaptanımız var ve üç yaşlarındaki oğlunu ise ben tutuyorum düşmesin diye. Çocuğun gıkı çıkmıyor. Babası o kadar çılgın ki, oğlu sakin(şimdilik). Yokuş yukarı ya da aşağı hiç fark etmiyor, hız ibresi hep aynı. Ayvalar var cam kenarına konmuş iki tane. Yuvarlanıp duruyorlar. Bizse delirmiş gibi zıplaya zıplaya gidiyoruz kayrak taşlarının üzerinde dengesiz dolmuşun içerisinde. Bir iki kazayı bertaraf ediyor kendince kaptan ve her seferinde karşı taraf haksız ve kusurlu(bana dönüp öyle dedi), biz sadece cengaverce hızımız sabit dönüyoruz, giriyoruz, çıkıyoruz. Yolcular can havliyle bağırıyorlar inecekleri duraklara gelmeden önce. Çünkü durmayabilir bizimki. Ön sıraya oturmuş ileri yaşta bir çift var. Kadın tayyör giyinmiş ve belli ki sabah ayininden geliyorlar. Adamınsa kolunda Haç dövmesi var. Koltuklarının önündeki demire tutunmuşlar can hıraş, yoksa savrulacaklar. Adam aynı zamanda bastonunu idare etmeye çalışıyor. Üzülüyorum hallerine. Adrenalin için fiziksel durumları ve yaşları müsait değil. Ama dolmuştaki hiç kimse pazar sabahı sporu için müsait değil. Hoop popomuz koltuktan yükseliyor, küüt popomuz geri konuyor. Kimse de bir şey demiyor. Paralize oluyorum. Benimde sesim çıkmıyor. Bana Diyarbakırlılar, Mardinlilere benzemez, kabadır onlar diyenlere referans olarak şoförü götürmeliyim sanırım(sizinki az biraz kaçık çıktı, koltuklarımız ısınsın istemiyor diye). Garajda iner inmez Diyarbakır dolmuşuna biniyorum ve son yeri kapıyorum. Şoför yanı. Yanımda evrak çantalı gençten bir oğlan var. Telefonlarım susmuyor. “Pazar pazar Mardin-Diyarbakır dolmuşunda mısın(evet); neden oradasın(bilsem); ne aradın ne buldun(bir iz-bir işaret arıyorum, işaretleri layıkıyla okumayı hala daha başaramadığımdan ne bulduğumu da bilmiyorum); erkekleri nasıl(bekar kız arkadaşımın, her gittiğim yer için yönelttiği ufuk açıcı sorusu, yanıt vermeyi düşünmüyorum); tek başına sıkılmadın mı(ben değil Koreliler sıkıldı, teklik extra rahatlık ve özgürlük veriyor, tek olmasam yazamam, ağlıyorum geçiyor); karşılaştırabilir misin batıyla doğuyu(en manyak soruydu); erkekleri nasıl, egzotik mi(gay arkadaşım); yollar nasıl, PKK var mı(babam).

Yeni kaptanımız(insanoğlu adaptasyonel, hemen alışıyor) Kürtçe konuşuyor ağırlıklı olarak,  paraları baştan topladı ve Diyarbakır’a kadar inen olmadığını öğrendikten sonra ne çok hızlı ne çok yavaş yola koyuldu. Bol bol da beni dinledi. Bir ara bana döndü ve “Gezmek güzel.” dedi. Tüm konuşmalarımı dinlediğini o an anladım. Ses etmedim. Gezmek güzel ya. Bir dolmuş daha değiştirdim. Merkeze vardım. Geniş geniş yolları var. Ve alışveriş merkezleri. Ve Suriyeliler her yerde dileniyorlar. Memlekete dilenci de gerek(az ya). İlk defa burada bir mihmandarım olacak. Gezdirileceğim yani. Buluşmamız, sonra bir kahve içmemiz, sonra kalkmamız, sonra yürümemiz derken; hemen hemen bütün müzelerin, kiliselerin kapanmalarına göz göre göre tanıklık ediyoruz. Mal bulmuş mağripli misali, insan bulmuş insanın sohbet ihtirası bir ayrılık selamı çaktırıyor Ahmed Arif ve Cahit Sıtkı Müzesi’ne. Bizde Keçi Burcu’na çıkıyoruz. İki yükseklik korkusu olan insanın gelmesi gereken son yerdeyiz. Düzlüğe iniyoruz. Gene çok insan var etrafta. Çok fazla erkek var. Yürüyorlar biz gibi. Urfa’da gibi. Uygun adım marş Sülüklü Han’a gidiyoruz şarabın yanında makarna ve peynirli börekleri var. Burası onların sinemacılarının buluşma noktası. İmiş. Sinemalarında ideoloji, sanatın önüne geçiyor. İmiş. Benim içinse “Sürü” ve ” İki Dil Bir Bavul”. Asla unutmam. Dışarı çıkar çıkmaz kaldırımları basan ciğerci terörüyle karşılanıyoruz. Dumanlar göklere yükseliyor. Tüm içtenliğimle Yezidiler’i tanımayı çok isterdim derken is, et, ter kokusuna bulanıveriyoruz. Toma’larla insanları sulayacaklarına, sokakta yakılan ocakların üstüne sıksın polis suyu. Hava temizlenir. Göz gözü görmüyor ve havada esinti olmadığından dumanlar dağılmıyor. Belediye başkanlarının dediği kadar var: “Yıllarca bomba konur diye çöp varili yoktu sokaklarda, şimdi her yer çöp bidonu, atmayın çöplerinizi yedinci kattan, yeter yahu(Diyarbakır’ın karpuzuyla meşhur olduğu ve yazın bol bol tüketildiği düşünülürse, yedinci kattan atılan çöpün kasksız bir kafaya değdiği andaki delici etkisini varın siz düşünün)”! demiş Osman Baydemir. Adam haklı yahu.
Netice itibariyle şimdiye kadar gezmiş olduğum her şehir bir derya, bir kaynaktı benim için. Urfa’nın geçmişi ve mistik havası, Mardin’in saklı geçmişi ve şiirselliği vardı. Ama hiçbiri Diyarbakır kadar Güneydoğu demek değildi. Güneydoğu demek Diyarbakır demek(ciğer sevmesemde), bunu ancak geldiğinizde ve geri dönüp salim kafayla düşündüğünüzde idrak edebiliyorsunuz. Tarihi, turistik anlamda çok fazla ve aklınızı başınızdan alacak bir yeri yok bu şehrin; ama burada başka şeyler var. Herşeyden önce kontrolsüz bir nüfus var. Merkezde dönüp duruyorum hissine kapıldım tüm bu insanlarla. Daireler çiziyormuşuz gibi geldi ve bu bir süre sonra aklınızı karıştırıp, zihninizi bulandırabiliyor. Benim Diyarbakır’da aklım karıştı. Ne düşüneceğimi bilemedim. Merkezde dolanmanın bir şehri tanımaya yetmediğini bilen bir insan olsamda kısa zamanda burayı anlamak için, kalbinin attığı yerden geçmek yeter dedirtti. Ben yarın buradan Antep’e geçeceğim. Çünkü gene huzursuzum. Geceyi kovalayıp, sabaha ulaşsam keşke.

Ve ne dövünmek ne de düşünmek hayatı değiştirmiyor(Ahmed Arif). Bazen akışına bırakmak gerek. Çok masum olmayan coğrafyalarının tabiatlarını şekillendirdiği mücadeleci Diyarbakır insanına barış gerek, huzur gerek(ben gibi). Bazende koca bir aptallık  gerek herkesi kurtarmak için.