ROMA

ROMA :

“Yalnızız. Ne derlerse desinler, biz kadınlar hep yalnızız.” Sofia

“S.ktiğimin hizmetçisi.” Fermin

”-Ne yapıyorsun?
-Öldüm ben.
-Baksana ölü olmayı sevdim ben.”

GİRİŞ :

Filmi izlemiş iki kişiden ilki, yazıda A kişisi olarak tanımlanmakta olup, film hakkında kendi yorumlarına güvenemediği için konuşma ve sinema heveslisi, burada da B kişisi olarak tanımlanan ve arkadaşım dediği kimseden fikrini almak ve çalmak maksadıyla çeşitli sorular sorar durur kendisine hiç durmadan. Taraflar gençtir ki gençlik geçicidir, kısmen kurnaz ki isteyerek ya da istemeden yıpratıcı olabilmektedirler zaman zaman. Bir de erkektirler. Haklarında verilen bunca bilgi şimdilik yeterlidir. Konuşma başka yerlere kayar, ama neticede kazanan Roma olur. Nasıl mı?:

A-Nasıl buldun? Her yol Roma’ya çıkıyor muymuş? Herkes bir gün Roma’yı yakmalı mıdır öte yandan?
B-Yol bilmem, kundakçı da değilim ama izleri görür, ipuçlarını takip ederim. Her sinema yazısı Roma’ya çıkmalı en azından. Üzerine neler yazılmaz ki?
A-Neler mesela?
B-2019 kararları aldım. Fikirlerimi ücretsiz paylaşmıyorum. Çünkü çalınıyorlar.
A-2019’a girmedik henüz. Daha çok var. Ne olur fikrini söylesen! Hem biralar da benden.
B-Buradaki B kişisi olduğum için mi bira?
A-Filmin ruhuna uygun bir şeyler olsun madem. Mesela mezcal ya da pulque! Cleo’ya ilk seferinde kısmet olmayan pulque.
B-Filmin ruhuna tamamiyle uygun olsun madem, Meksika’ya gidiş dönüş uçak bileti de olsun içinde. Bu içkileri burada bulman zor olur. seni düşünerek söylüyorum yani.
A-Corona’da anlaşalım o halde.
B-Şimdilik o da olur. Hızlı bir giriş yapıyorum ben de. Filmi beğendim. Hem de çok. Bu sene izlediğim en iyi şeydi ya da son zamanlarda izlediğim en iyi filmdi diyelim. Cuaron’un filmografisinde ise kesinlikle zirve, tartışmasız bir başyapıt.
A-Fellini’nin Roma’sından daha başarılı buldun mu peki?
B-Ben bu Roma’yı, o Roma’dan daha çok beğendim. En çok da insana ayaklarını yere bastığını hatırlata hatırlata izletmeyi başarıp, sonuçta kendisine hayran bırakmasından ve gerçekçi bakış açısından ötürü sevdim. Siyah beyaz çekilmiş bir film ve bazen fotoğrafta da olur bu, renkte ayrıntılar gizlidir ve o ayrıntıları meydana çıkartamazsan eğer o fotoğraf güçlü olmaz. Ama başarırsan da daha güçlü imgeyi renkle verebilen çıkmaz. Ve burada renksizlik olmuş. Film bittikten sonra renksiz yani siyah beyaz diyecektim, bir film izlediğimi unuttum bile. Deniz dalgalıydı ya, köpükleri beyaz rengi koyu maviydi mesela. Gökyüzü, dağlar, eşyalar, kostümler olmaları gereken renklerde kaldılar aklımda. Meksika’ya gitsem, ailenin kaldığı evi dış cephe boyasından bulabilecek gibiyim. Sence bu mümkün müdür(dedikten sonra ilk defa gülümser B kişisi)?
A-Biz ona tam kıvamında diyoruz.
B-Aynen öyle ve yönetmen terazinin topuzunu kaçırmamayı başarıyor onca hengamenin arasında. Dile kolay evi gördük iki kat ve oda oda. Cleo’nun ve ailenin atlattıkları bir deprem, bir yangın, bir kürtaj, bütün o nankör adamlar ve sürecin politik altyapısı ve siyah beyaz Meksika. Cuaron’un anılarından yola çıkarak yola çıktığı ve öyle de devam ettiği, yarı otobiyografik izler taşıyan, bana kalırsa hiç kolaya kaçmadan seçtiği yolda, genelde çoğu yönetmenin yaptığı üzere bir çocuğun gözünden değil de, dışarıdan bir gözlemci gibi anlatmış olayları. Kamera yetmişler Meksika’sının kendisine dönüşüverdi bir süre sonra. Bu az belki de hiç rastlamadığım bir şeydi. Belgesel bir kameramanın maharetli ellerinden çıkmış gibiydi film.
A-Süresi de bir hayli uzun. İki saat on beş dakikalık bir film bu ve giriş kısmı bir sanatsever değilse eğer ortalama bir seyirciyi ekran karşısından kaçırtacak cinsten.
B-Yani evet, ortalama sinema izleyicisine sorsan hizmetçi kızın güncesini izlemeye mi geldik biz buraya diyebilir mesela. Filmin ilk dakikalarında Cleo’yu takip ediyoruz ve en büyük aksiyonunun yerleri yıkamak, köpek kakalarını süpürmek, aksi halde tekerleklerin altında ezilme tehlikesiyle karşı karşıya geldiklerini görmek, çocuk odalarını toparlamak, çamaşırları yıkamak ve asmak, sonra da çocukları okuldan toplayarak, günde posta posta yedirip içirip giydirmek, aynı zamanda sabahları uyandırma servisleri gece olunca da ninnilerle Adile Teyze gibi masal okumak olduğunu görüyoruz. Sabah uyandığı andan. yatasıya kadar hiç durmadan çalışıyor genç kadın.
A-Cuaron telaşsız o halde gişe konusunda.
B-En az Netflix kadar ve elbette telaşsız. Children of Men, Great Expectations, Gravity derken çoğu profesyonel olmayan oyuncularla, starsız ve İspanyolca, zaman zaman da altyazısız bir film yapmış. Bu cüreti gösterecek kıvama gelmiş çünkü. Ama iddiası var, o da şöyle; filmin her şeyi olmuş bir taraftan. Yönetmen Cuaron, senarist Cuaron, görüntü yönetmeni Cuaron, kurgu ve yapımda da kendi ismi var. Daha ne olsun? Onu ustalık dönemi işine hazırlamış bir sürecin ertesinde hayat ona tartışmasız başyapıtını bahşetmiş. Artık dilediği kadar Harry Potter çekebilir. Çeksin de, hakkıdır.
A-Meksika tarihini çok bilmiyoruz.
B-Ama öğreniyoruz sayelerinde. Böyle bir işi ne yalan söyleyeyim ben Inarritu’dan beklerdim. Fakat bir başka Meksikalı çıktı ve hem bir dönem filmi yapmış oldu hem de kendi çocukluk tarihini, büyüme sancılarını anlattı bize. Nostaljikti, orijinaldi, merak uyandırıcıydı, çok ama çok güçlüydü.
A-Başrolde kadın oyuncular vardı.
B-Film bir kadın filmiydi zaten. Feminist bir bakış açısı vardı ve bu baskındı son derecede. Erkekler hep bıraktı gitti hatırlasana.
A-Bu bir özeleştiri mi?
B-Elbette. Hatırlarsan sadece Cleo durabildi konsantre olmuş, gözleri kapalı tek ayağının üzerinde. Bu film onun mucizesiydi, belki de mucize oydu. Bebeği istemedi çünkü babasının genlerinden geçebilecek sorumsuzluk duygusunu biliyordu. Sorumsuzluk artı başıboşluk, adilik…Cleo, o adamdan çocuğu olsun istemedi, çocuk istemedi değil. Bebeği ölü doğdu çünkü tereddütleri vardı ve bebek onu duydu. Çünkü mucize Cleo’da saklıydı. Bir aile babası mesela yani Sofia’nın kocası buzdolabındaki boş kutulardan ve yerlerdeki köpek kakalarından sıkıldı. Sonra da bıraktı ve gitti dört çocuğunu ve de karısını. Bunu aklın alıyor mu, almalı çünkü bu oluyor. Biz erkekler sıkılıveriyoruz kolaylıkla. Bir başka adam Sofia’ya aklın dağılır belki bahanesiyle birlikte olmayı teklif etti, reddedilince de o kadar da güzel değilsin dedi. Sözde erkeklik gururunu kurtardı akşam akşam. Hepsi bir manyak, hepimiz bir/biraz manyağız aslında.
A-…
B-???
A-Oluyor bazen. Bende de müthiş bir bırakıp gitme hisse var şu sıralar.
B-Tamam da geride bırakacağın dört çocuğun yok. Onlarla ve tüm hayatla nasıl başa çıkabileceğini düşünerek kahrolmayacağın bir karın da yok. Doktorluğu bırakıp Acapulco’da sevgilinle balık tutmak da neyin nesi?
A-Allah’tan evlilik ve çocuklar bana uzak.
B-O zaman da hiç büyüyemiyorsun, bencil oluyorsun. Benden söylemesi.
A-Yaşlanmadan yaşamak istiyor olamaz mıyım?
B-Bu söz var ya Cuaron şurada olsa seni alnından öperdi nazikçe.
A-Nedenmiş o?
B-Çünkü şimdiye dek senden duyduğum en yaratıcı ama aynı zamanda dahiyane cümleydi. Varsın sende büyüme.
A-Yani. Hadi gidelim sana bira ısmarlayacağım. Dahiyane filan dedin kalbimi fethettin.
B-Sonra da sabaha kadar Roma’dan konuşuruz.

Bu ROMA başka ROMA :

Yukarıda konuşulanlar ışığında hatırlayacağınız üzere bir hizmetçi kızın güncesi’nin filmi olabileceğine dair kafada şüpheler oluşturan anlatının ilk dakikalarına gelmeden, jeneriğin aktığı ilk sahne insanı Yunan düşünürlerin yaşadığı çağlara götürecek cinsten. Herakleitos’un yaşasaydı eğer işte beni anlamış bir adam çıkageldi nihayet diye rahat rahat haykırabileceği bir sahne bu aynı zamanda. Tüm hayatın, bir filmin de özeti, anafikri bu sahnede aktı gitti sanki. Tıpkı hayat gibi akan, yerlerden süpürülen ve en nihayet gidere ulaşan suları görüyoruz burada. Hiçbir şey aynı kalmayacak, her şey akacak, değişecek, kimse ve hiçbir şey aynı olmayacak, hayat başlayacak başlamasına ve de bitecek bir günde der gibi yolunu buluyor sular. Bize uzun gelen ömrümüzse bu kadarlık bir şey aslında. Kısa, sonlu ve gideceğimiz yer belli. Roma da hayli uzun süresiyle size uzun gelebilir ilk başta ama sonlu nihayetinde. Her şey olup bitiveriyor yaklaşık bir sene içinde.

Filme ismini veren Roma, Mexico City’de bulunan bir semtin ismi. Mexico City’nin göbeğinde, kolonyal tarzda, rengarenk evleriyle ünlü. Fakat inanın siyah beyaz da güzel Roma. Dönem itibariyle ‘68 yılında yaşanan ve tarihe Tlatelolco Katliamı olarak geçen, 26 kişinin de ölümüyle sonuçlanan, 27 Ağustos 1968’de Zocalo Meydanı’nda yaşanan öğrenci protestolarının devamında gelişen olaylara bir başka ayaklanma ile gönderme yapılan 1970-1971 yıllarında geçiyor film. Meksika, Dünya Kupası’na ev sahipliği yapıyor aynı tarihlerde. Ve sözde 26 ama insan hakları eylemcilerine göre 350 kişinin hayatını kaybettiği(çoğu da üniversite öğrencisidir), binlerce yaralı ve gözaltı, pek çok da kaybın olduğu çok ağır bir bilanço var ortada. Nerede oldukları asla bulunamış kayıplar bir yanda, attığı dört golle rüzgar gibi esen on numara adam Brezilyalı Pele var diğer tarafta. Zafer her zaman dar alanda, top peşinde ordan oraya koşuşturup duran adamlardan yana bir şekilde.

Cleo biri kız olmak üzere dört çocuklu bir ailenin yanında çalışıyor. Mesoamerican kökenleriyle geldiği orta sınıfa dahil, beyaz tenli ailenin yanında yerini her daim bilmek zorunda olmanın sükunetiyle yaşıyor. Fazla konuşmuyor, konuştuğunda da sesi kısık kısık çıkıyor. Her zaman haddini bilmek zorunda. Evin hanımı hayatında ters giden şeylerin acısını ondan çıkartıyor kimi zaman. Bunu istemeyerek yapsa da, ilk kurban keçisi hep Cleo oluyor. Cleo’ysa zamanla ailesi yerine koyduğu ailenin yanında zaman zaman horlansa da, ağır sözler de işitse, bir başka işe alışmanın belki de, belki de kapının önüne konmanın verdiği korkuyla karşılık vermiyor, veremiyor hiçbir zaman. Filmin ilk dakikalarındaki pervasızlığı, kısıtlı hayatında küçük şeylerden mutlu olarak yaşadığı anlar Fermin’in onun kendisinden hamile kaldığını öğrenir öğrenmez toz olmasıyla azar azar sonlanıyor. Ölü bir bebek dünyaya getirmesinin ardından da yüzü gülmez oluyor Cleo’nun. Bazen adamlar, kadınların yüzündeki pırıltıyı solduruyorlar. Cleo’nun yüzündeki gülümsemesi de böyle soluyor, kara sarı, mutsuz bir suratla derin düşünceler içinde dolaşıyor bundan böyle evin içinde. Ve kendini suçladığını görüyoruz sonunda, deniz kenarında bebeğinin doğmasını istemediğini itiraf ediyor ağlayarak. Doğumhanede bir kız çocuk dünyaya getirdiğini Cleo ile aynı anda öğreniyoruz. Bebeğinin cinsiyetini zerre önemsemediğini, sadece bir bebekle üstelik bir yandan onu ve bebeğini istemeyen babasızlığıyla bir yandan da hayatla nasıl başa çıkacağının düşünceleri içindeyken, en nihayet kararı bebek veriyor ve doğamadan ölüyor. Sosyal medya hesaplarında kocalarıyla el ele doğumhane pozları veren kadınlar, utanın. Bazen bazı kadınlar doğuma yalnız gitmek zorunda kalırlar. Üstelik bunun için Meksika ya da Almanya’da doğmuş olmanıza gerek yoktur. Tıpkı hepimizin ayrı ayrı tabutlarımıza yalnız girdiğimiz gibi.

Fermin, Cleo’nun aynı evde hizmetçi olarak çalışan meslektaşının erkek arkadaşının kuzenidir. Daha ilk dakikada adamın aç olduğunu görürüz. La Casa del Pavo’da Cleo’nun yarım bıraktığı kolasını başına diker hızlıca. Gizli gizli çalışan paramiliter bir örgütün bünyesinde sözde dövüş sporları adı altında faşist de bir ideolojinin etkisi altında, anasız babasız geçen çocukluğunun acısını çıkartmaktadır aslında. Meteliksizin tekidir, hor görülmüştür her zaman, sevmek nedir bilmemektedir. Aslında şanssız ve zavallı ama öte yandan acımasızlığına ve aptal aptal hareketlerine tanık olduktan sonra siz de en az Cleo kadar nefret edersiniz ondan. Belki Cleo benim kadar nefret etmemiştir fakat bu cahil, kaba saba adamdan ben kendi adıma nefret ettim. S.ktiğimin hizmetçisi’ne ithafen sen kim oluyorsun dallama diyecekken doğumhanede bile pek fazla sesi çıkmayan Cleo öylece bakakalır bu canlı saçmalığın ardından. Yine halk ayaklandığında Fermin elinde silahla çıkagelip mağazada bulunan Cleo ve çocukların anneannesine silahını doğrulttuğunda, korku ve telaştan suyu gelen genç kadın bir kez daha düşünmüş olsa gerek meziyetlerine tetikçi ve yarı profesyonel katil sıfatlarını da ekleyen baba adayından gelen genlerle doğacak çocuğunun nasıl bir şey olacağını.

Yarı otobiyografik olduğunu belirttiğimiz filmde Cuaron yüksek ihtimal evin hayal gücü en yüksek oğlu iken, doktor olan babalarının bir başka kadını annesine ve tüm kardeşlerine tercih etmesiyle, aileye yaşattığı travmayı ve huzursuzluğu anlatırken bir yıl içinde değişen hayatlarının tıpkı filmin jeneriğinde akan ve yolunu bulan su gibi, önce alt üst olduğunu, sonra da toparlandığını görürüz inceden. Her şey her zaman dört dörtlük olamıyor yazık ki. 1970 yılını 71’e bağlayan günlerin önce ve sonrasında evin tüm fertleri büyürler farkına varmadan. Tek değişmeyen şeyse Calle de Tepeji’de yaşadıkları 21 numaralı evdir. Bir de evlerinin garajına zar zor sığdırdıkları arabalarının yerine gelen daha mütevazi boyutlardaki Renault marka arabaları.

Babaları çocuklarına görünmeden kendi özel eşyalarını ve kitaplıklarını götürür beraberinde. Sofia yaşayacakları olası maceralarla avutur çocuklarını. Oaxaca’ya gideceklerdir beraber, Disneyland pahalıdır çünkü. Çocuklar Cleo’nun bir sahnede özlemle andıkları köyüne gitmek isteriz derler. Kadınlar ve çocuklar erkeksizlikten kenetlenirler. Başka da çareleri yoktur. Dönem çalkantılı, Meksika politik olarak huzursuz, kadınlar erkeksiz, çocuklar babasız yaşamak zorundadırlar bundan böyle.

Erkeklere mi ne oldu, dedim ya biri sopa eşliğinde öğrendiği figürlerle hayatında amaç edindiği dövüş sporunu bir üst mertebeye çıkartarak eli silahlı bir paramiliter ya da kontrgerilla oldu, diğeri de balıkçı oldu Acapulco’da. Ellerinden gelenin ancak bu kadar olduğu bir dünyanın erkekleriyle karşı karşıyayız tüm on yıllık süreçlerde. Değişen bir şey yok aslında. Meksika, Türkiye, o kıta, bu kıta, her şey dünyanın her yerinde benzer ya da benzerlikler taşıyan pek çok ülke ve ülke insanı var bu dünyada.

Filmin en enteresan sahnesi çocuğunun babasını bulmak üzere yola çıkmış olan Cleo’nin bindiği otobüsten indiğinde Fermin’in nasıl bir ortamda yaşadığını görmemiz oldu. Yol desen çamur deryası, her yer su birikintisi, öte yandan mikrofondan bir ses gecekondu ahalisine sesleniyor altyapının iyileştirileceğine, artan su talebine cevap vereceklerine dair. Birlik olmalıyız diyor aynı ses, sefaletten doğan birlik bir süre sonra kendisini gösteriyor. Düz bir alanda idman yapmak üzere toplanmış civar gençleri gerçekte bir karakter olan Profesör Zovak dedikleri bir şahsiyetin eğitmenliğinde antrenman yapıyorlar. Televizyona çıkan, biraz sihirbaz, biraz antrenör, biraz showman, biraz yogacı, biraz her şeyden ama neticede dişleriyle bir arabayı çeken, gözleri bağlıyken tek ayağının üzerinde dengede durabilen, yine zincirlenmişken ve kapatıldığı tabut ateşe verilmişken zincirlerini kırarak hoplaya zıplaya dışarı çıkabilen, kısaca zincirlere takık, en çok da televizyon karşısındaki yığınları bu anlamsız deneyleri ve deneyimleriyle kendisine hayran bırakan dönemin fenomenlerinden biri. Sadece lamaların, dövüş sanatı ustalarının ve bazı müthiş sporcuların yapabildiği hareketi gösterip mucizenin bunda gizli olduğunu söylerken, izleyiciler arasından hareketi yapmaya çalışanlar çuvallarken, sadece Cleo yapabiliyor sanki bu hareketle doğmuşçasına. Cleo kara bahtım kör talihim diye depresyona giredursun, aslında bu mucize filmin baş aktörü olarak ve yönetmen Cuaron’un belleğinde unutulmaz bir yer edinerek belki de elli yıl sonra bizi sade hayatı, mütevazı tavırlarıyla kendisine hayran bırakan Cleo rolündeki Yalitza Aparacio aslında. Kamerayı umursamaz bir şekilde hareket ederken, rol yaptığını kendisi de unutmuşa benziyor ve ortaya senenin en doğal oyunculuğu çıkıveriyor. Dönemin kırsal kesimindeki adaletsizliklerden, beklenen toprak reformunun yerli halkı perişan etmesinden ötürü, köyünü bırakmış, hizmetçilik yapmak üzere burjuva ailelerin yanına sığınan nice Cleo’lerin neler çektiğini de görüyoruz bir yandan. Geldikleri evin sahiplerini kendi ailelerini unutarak aile biliyorlar, ta ki an gelip de onlardan olmadıkları kibarca hatırlatılana kadar. Ama düşünüyorum da karaktersiz Fermin’in oyuncağı olacağına, zengin evin hizmetçisi olur, kendi paranı kazanırsın bir yandan. Fermin’in yaşadığı mahalleyi gördükten sonra, Roma’nın Mexico City’nin cennetlerinden biri olduğunu görüyoruz.

Neden ROMA?

Bir başyapıta yakışacak bir isim ROMA. Bazı adamların pek çok konuda daha yetenekli olduğunu gösteren bir film ROMA, canlı örneğiyse Alfonso Cuaron. Başroldeki deneyimsiz oyuncusunun Hollywood starlarına taş çıkardığı bir film ROMA, onun canlı örneği de Yalitza Aparacio. Zaten sempatiyle yaklaştığım Meksika halkına, zengin tarihlerine ve benzer acılarını hatırlatan dönemlerine tanıklık etmek açısından, öğretici de bir film ROMA. Ang Lee’ninkine benzer suçlamaları en az Ang Lee kadar hak etmeyen ve büyük bütçeli stüdyo filmlerine evet dediği için filmografisindeki benzersiz filmlerden yola çıkılarak eleştirilen ve sinemacı olmasaydı kozmonot olmak isteyen Cuaron’un bir önceki filmi Gravity’e Roma’da yer alan bir başka bilim kurgu filminin sahnesiyle selam çakan, kısaca eleştirmenlere ve seyircilerine tatlı tatlı havasını atan bir film aynı zamanda ROMA. Politik zemini çok doğru bir şekilde kendisine fon oluşturan, sınıf farkını, ırk ayrımını, sosyal eşitsizliği, eğitimsizliğin farkını, karaktersizliğin farkını, sancılarla ergenliğe geçişi, ailenin dağılabilirliğini, iki karşıt cins arasındaki sonsuz uçurumu, acılarla büyüyüp acılara tutunmadan yaşamanın imkansızlığını gösteren bir film ROMA. Aynı zamanda tezatlıkları, olacakları gösteren evrenin kimi işaretlerine engel olamayışımızı ve bunun sadece bir his olarak kalışını anlatan ender filmlerden olduğu için ROMA. Bir yanda düğün varken, diğer yanda dağılmış ve toparlanmaya çalışan bir aile, evdeki huzursuzluk yüzünden kardeşlerin neredeyse ölümle sonuçlanabilecek kavgaları, kendi aralarında silahlanmaya pek meraklı beyaz ve yerli ırk, doldurulmuş hayvanlarla bezeli bir evde geçen anlamsız yeni yıl kutlamalarında yaşanan gariplikler, Cleo’nun tam da pulque içecekken kırılan bardağı ki bu filmde yer alan en önemli metafordu bence, işte en çok bu ve benzer anlar yüzünden ROMA. Son olarak bu sene, şimdiye dek izlediğim en iyi film olduğu için ROMA.

Ölüm döşeğinde olsanız bile izleyin. Nasıl olsa ölecekseniz, bari iyi bir şeyler izlemiş olarak gidin gideceğiniz yere. Nasıl olsa aynı giderde buluşacağız bir şekilde. Ben mi, ölüm döşeğinde olsam mı, muhtemelen yapacak daha iyi bir şey bulamayacağımdan iyi bir film izlerdim gitmeden önce. Sinemanın büyüsüne ve gücüne tanıklık etmekten daha yüce bir duygu yok benim için. Libo’ya ve tüm Libo’lara.

“Libo’ya.” Alfonso Cuaron

Aralık 17, 2018 2

THE HANDMAID’S TALE : DAMIZLIK KIZIN ÖYKÜSÜ

THE HANDMAID’S TALE : DAMIZLIK KIZIN ÖYKÜSÜ

“Tanrı uysalları korur.” Aunt Lydia

“Şimdi bir biz olmalı çünkü, şimdi onlar var.” Ofglen

“Artık uyanığım. Daha önce uykudaydım. Bu yüzden izin verdik. Kongreyi katlettiklerinde uyanmadık. Teröristleri suçlayıp, anayasayı değiştirdiklerinde; o zaman da uyanmadık. Geçici olduğunu söylediler. Hiçbir şey aniden değişmez. Sürekli ısınan bir küvette farkına varmadan ölürsünüz.” Offred

“Nolite te bastardes carborundorum.= Piçlerin seni ezmesine izin verme.”

“Her zaman bir başkası vardır. Hiç kimse yokken bile.” Offglen

İkinci sezonu iyice yaklaşmışken ve fakat ben hakkında bir şeyler karalamak için bunca gecikmişken, bir parça suçluluk duygusunun da etkisiyle yazmak için niyetleniyorum bir kez daha Margaret Atwood harikası kırmızı pelerinli Damızlık Kızlar hakkında. İşim vardı, gücüm vardı, dünyanın derdi vardı yoksa da yaratabilme kapasitem vardı. Bu yüzden yaklaşık bir sene sonra, bir kez daha, en başından koyuldum yola on bölümü izledim başındaaan sonuna. Üç, dört ve dokuzuncu bölümler en beğendiklerimdi belirteyim şimdi tam da burada. Dizi Amerika’da geçmekte. Değişik türde bir askeri darbe gerçekleştiriliyor. Diktatörü belli olmayan teokratik bir düzenle kurulan cumhuriyetin adıysa “Gilead”. Geleneksel değerlerin her şeyin üzerinde olduğu bu yeni düzense Orwell’ın 1984’ünü çağrıştırıyor çok fena. Karakterlerin ütopyası ise Kanada. Nasıl olmasın ama? Kanada’nın bu en kalabalık ve ikinci en büyük eyaleti olan Ontario’ya varabilen karakterleri onuncu bölümün sonunda bekleyen bir sürpriz var; o da mülteci kimlik kartı, bir miktar para, bir telefon ve de konuşma paketi hem de bir sene boyunca. Mültecisini böyle bir takım hizmetlerle karşılayan, anlayışlı sınır yetkilisi sahibi olan ülke bilenler bizlere de iletsinler, hem de hemen.

Dizinin ilk bölümünün ilk dakikaları Children of Men’in başındaki gibi bir takip sahnesiyle açılıyor. Buzlu yollarda takip edilen aracımızın içindeki karakterler bir aileden ibaret. Silahlı adamlarca aile darmadağın ediliyor bir anda. Anne kız birbirinden ayrılıyor, baba ise geride kalıyor. Genç kadın gözlerini açtığında geçmiş hayatından eser kalmadığını görüyoruz. Pek çok şeyin yasak olduğu, geleneksel bir hayatın içine düşüveriyor bir anda. Kitap, gazete, dergi okumanın yasak olduğu, televizyonun olmadığı, radyodan gelen müzik sesinin bile duyulmadığı türde bir hayat bu. Damızlıkların tek başlarına dışarıya çıkmaları yasak mesela, sözde güvenlikleri açısından. Asıl amaçsa kızları birbirine izletmek, gözetletmek, yanlışını gördüğünde de gammazlatmak halbuki. Birbirleriyle ve yolda karşılaştıkları yabancılarla konuşmaları gerektiğinde, kullanacakları kelimeler bile sınırlı. Tanrı bizi izliyor, Tanrı seninle olsun, Tanrı yolumuzu açsın, Tanrı güzel hava bahşetti, Tanrı tohumları kutsasın, Tanrı savaşı iyi götürüyor olduğu yerden çok şükür gibi ipe sapa gelmez cümleler sarf etmek zorundalar karşılıklı olarak. Kırmızı Başlıklı Kız’ların başlıkları dışında giydikleri tek parçalı kırmızı entarileri ve yine kırmızı kapüşonlu pelerinleri var. Yürüyüşe çıktıklarında, hakeza yanlış bir şey olmaya görsün yakınlarında, hemen başlarını önlerine eğmek zorunda bırakılıyorlar. Gökyüzünü görmelerini engelleyen gece lambalarını andıran siperlikli bembeyaz şapkalarıyla burunlarının ucu dışında bir şey görmeleri de pek mümkün görünmüyor zaten. Seçilmiş kızların verildikleri ailelerdeki konumları farklı türde bir çeşit kölelik ya da hizmetçilik. Hizmetkar konumundaki kızların temizlik, yemek gibi sorumlulukları yok. Onların tek ve en mühim marifetleri bunca kısır bir dünyada doğurabiliyor olmaları. Dolayısıyla etinden sütünden yararlanılmak üzere yani yeni ev sahiplerine birer bebek vermeleri için belli ritüellerle kadınların denetiminde eşlerine sunuluyorlar. Son derece duygusuz bir şekilde gerçekleştirilmesi gereken bu eylemler esnasında amaç karşı tarafı hamile bırakmak. Kız doğurduktan ve belli bir emzirme dönemini atlattıktan sonra ev ve aynı zamanda damızlık sahibi tarafından ivedilikle evden def edilmeye çalışılıyor. Böylelikle bir kez rüştünü ispatlayan damızlık bir başka eve transfer oluyor ve aynı prosedür tekrar tekrar gerçekleştiriliyor yeni ev sahiplerinin nezaretinde. Duygular mı? Onlar da işin içine giriyor bu zaman zarfında. Ama zamanla. Dikkat çekici olansa zamanla iyice sevgisizleşmiş ve düzene ayak uydurmuş, daha doğrusu bu düzenin mimarı ve destekleyicisi olan güçlü ve dindar, yeri geldi mi de kindar ve zalim olan çiftler arasındaki sevgisizlik.

Gerçek adı June Osborne, damızlık ismi Offred olan esas kahramanımız ve aynı zamanda damızlık kızımızın önceki hayatında ne kadar özgür olduğunu flashback’ler sayesinde gördükten sonra, iç sesinin bazen sağduyulu bazen de son derece gerçekçi bir şekilde haykırdığı cümleler sayesinde şimdiki hayatında neler hissettiğini anlıyoruz. Portakala değil çığlık atmaya ve bir makineli tüfeğe ihtiyacım var diyor içinden. Bu isyanını sözlü olarak dile getirdiği takdirde alacağı derslerin ve cezaların da sonuna kadar farkında Offred. Red Center’dalarken yakın arkadaşı Moira’nın kaçışına göz yumduğu için yatırıldığı falakadan sonra baygın vaziyette getirilip bırakılıyor yatağına. Aunt Lydia’nın elektrikli cop tutkusu var. Nehir kıyısından yürüyerek eve dönmeyi tercih ettiklerinde karşılarına çıkan idam edilmiş insanların üzerlerine asılan yazılarda bir rahip, bir doktor, bir gay adam diye belirtilmiş olması, o kişilerin meslekleriyle ve “eş”cinsel tercihleriyle bir kabahat işlediklerinin kanıtı olarak sergileniyor olmalarının birer kanıtı adeta. Bir çeşit ibret tablosu yani duvar. Totaliter bir devlet rejimi altında isimleriyle anılmıyor bu insanlar ve sınıf farkı tüm acımasızlığıyla ortaya konulurken, kendisinden olmayanın posasını çıkartıyor bir güzel.

Kısırlığın Tanrı’nın yaratmış olduğu bir çeşit veba, seçilmiş damızlık kızların da ilahi bir amaç uğruna saf bırakılmış bir tür oldukları görüşü hakim yeni düznde, Bu uğurda damızlıklar iyi Hristiyanlar’ın iyi eşlerine iyi hizmetler sunmakla değerlendiriliyorlar. Kalanlarsa ya kirli kadınlar ya da sürtükler. Kutsal metinlerden yapılan alıntılarla alıştırılıyor kızlar yeni yaşantılarına. Rahel, Yakup ve Bila arasındaki üçlü ilişki normalize ediliyor bu sayede, adı üzerinde “kutsal” metinler kutsal diye. Aunt Lydia bu sürünün dişi çobanı aynı zamanda. Kızlara en ağır dersleri verdiği gibi, yeri geldiğinde insafa da gelebiliyor. Çünkü insani ilişkiler giriyor bir süre sonra devreye. Guguk Kuşu’ndaki Hemşire Ratched’la Yaprak Dökümü’ndeki ara ara duygusala bağlayan anne arasında gidip geliyor Aunt Lydia bu rolüyle. Yine de bence dizinin en Orwellyen karakteri de kendisi oluyor.

Hannah’nın annesi, Luke’un karısı olan June kitap editörüymüş önceki hayatında. Şimdiyse evlerinde kaldığı komutanla yalnız görüşmesi bile yasak. Çünkü bir cariye olarak bile görülmüyor ne yazık ki iki ayaklı rahimler. Biri bana damızlık dese, tarafımdan gözlerinin oyulması için yeterli nedene sahip olsa da, burada içlerinden ilk doğumu gerçekleştiren disiplinsizliği ve karşı gelişleri yüzünden tek gözü oyulan Janine oluyor. İyi ve sağlıklı bir bebek dünyaya getiriyor bu özünde son derece saf olan kız. Üstelik sadece emzirdiği sürece bu evde kalabilecek ve kızını kucağına alabilecek. Elindeki tek kozu sonuna kadar oynuyor Janine de. Sahibi olan Bayan Putnam’ı ısırıyor. Komutan Putnam’ınsa onu sevdiğini söylüyor. Birlikte kaçıp gerçek bir aile olacaklarını sanıyor. Aslında damızlıklarıyla karılarının korkusundan güya hissiz bir şekilde birlikte olan tüm komutanlar bir süre sonra aynı havayı solumanın, aynı metrekareyi paylaşmanın verdiği ve en önemlisi durumun tuhaflığından oluşan halden ötürü, özel bir ilgi göstermeye başlıyorlar kendi damızlıklarına ve alışıyor insan söyleye söyleye damızlık lafına da, her şeye olduğu kadar.

Dizinin en anlamlı sahnesinin mimarlarından bir başka damızlık olan Ofglen’se önceki hayatında üniversite profesörü imiş. Gerçek ismiyse Emily. Martha’lardan biriyle yaşadığı ilişki ortaya çıktığında, cinsiyete ihanet suçu işlemiş olduğuna karar veriliyor bir lezbiyen olarak. Lezbiyen kelimesiyse yasaklı kelimelerden. Ağızları Hannibal gibi sımsıkı kapatılmış, elleri bağlı vaziyette yargılandıktan sonra bindirildikleri kamyonetten indirilen kız arkadaşı oluyor ve kadın Emily’nin gözleri önünde asılarak idam ediliyor. Bizler de tıpkı Ofglen gibi oturduğumuz yerden çaresizlikle bakıyoruz bu manzaraya. Sonra da işlerin bu noktaya gelmeden önce nasıl da masum başlayan bir sokak direnişinin, kana bulandığını hatırlamak için gidiyoruz geçmişe. İşlerinden ilk atılanlar kadınlardı malum. Banka hesapları ve işleri aynı anda alınmıştı ellerinden. Bir kafeteryada bile herkesin içinde aşağılanmayla karşılaşabilen kadınlar sırf kadın oldukları ve dinci radikallerin gözünde potansiyel birer sürtük oldukları için bu muameleye tabi tutulmaktaydılar. Tüm bunlar gelecekte yaşanacakların birer habercisi olmakla beraber, bu örgütlü ilerleyiş karşısında çaresiz kalan halk canını kurtarmak, ailesini korumak adına sindikçe siniyor iyice. Kendisine clitoridectomy uygulanan Emily’se bembeyaz bir odada uyanıyor çaresizlik, şaşkınlık ve korku içinde.

Dış ülke temsilcilerinin ülkeleri hakkındaki ilk intibası ülkenin ileri gelenleri için son derece mühim olduğundan, Meksika’dan gelecek olan ticaret heyeti için duvarlardaki kanları yıkatıyorlar damızlık kızlara. Offred’e etmediğini bırakmayan, sonradan püriten Serena Joy Waterford’un isyana teşvikten tutuklandığını, bir kitap yazdığını öğreniyoruz heyetteki yetkililer tarafından. İnkar etmese de, unutturmaya çalışıyor geçmişini. Kocası ise karşılıklı ticareti geliştirmedikleri takdirde paralarının dibe vuracağının derdinde. Ticaretin metasıysa kırmızı önlükler içindeki damızlıklar. Misafirlere de damızlıkların önceki marifetleri olan Gilead’ın çocukları takdim ediliyor. Bu manzara karşısında Meksika heyeti yetkililerinin neden büyülendiğini öğreniyoruz. Çünkü onların ülkelerinde de kısırlık var ve son altı yıldır tek bir tane sağlıklı çocuk dünyaya gelmemiş.

Peki bunca yasağa rağmen hiç mi yasaklar delinmiyor? Elbette deliniyor. Ama yalnızca memurların, rütbeli askerlerin ve yabancı misafirlerin görebileceği şekilde. Gayri resmi bir batakhaneye götürüyor Komutan Offred’i. Burada çalışan ve yeni toplum düzenine uyum sağlayamamış kadınlarlarla birlikte olma şansı sadece onların çünkü. Zamanında sosyoloji profesörlüğü yapmış, CEO ya da avukat olan kadınlar var aralarında. Aynı zamanda toplumdaki ikiyüzlülüğe şahit oluyoruz bu yerin varlığı sayesinde. Zina yapmak, eşcinsel olmak, bırak onu sohbet etmek bile yasakken, bir sürü dini zırvalıkların unutulduğu bir yerin varlığına göz yumulduğunu görüyoruz. İçeride herkes her şeyi yapar halde. Çünkü onlar muktedir. Dinse fakirin ekmeği haline getirilmiş zaman içinde. İnancı hiç karıştırma, o sadece senin meselen yaşadığın müddetçe.

Dizi boyunca ahlanacak pek çok şey varken, ileride-kaldı ki bu çok ileri bir tarih olmayabilir, aslında bu dizide yaşanan her şeyin bir gün bizim ve de tüm dünyanın başına gelmeyeceğinin garantisini vermek mümkün değil. Bir sebepten ya da pek çok birikmiş sebepten ötürü kısırlığın, ülkelerin popülasyonu ciddi şekilde etkileyecek boyutlara gelme ihtimalini düşünüyor insan en fazla ve ailelerin daha doğrusu bir çocukla ancak kendilerini tam bir aile hisseden fertlerin bu uğurda nelere katlanabileceğini görmüş oluyoruz bir kez daha. Son zamanlarda benzer bir konuya eğilen(ama tam manasıyla değil) Kanada orijinli bir kadın yönetmen benzer bir konuyu ele alan bir diziyle çıkagelmişti ekranlara. İlk sezonuna hayran olduğum, başrolünde yine Elisabeth Moss’un yer aldığı dizinin “Top of the Lake, China Girl” isimli ikinci sezonunda taşıyıcı anneler yüzüstü bırakıyorlardı aileleri ve ilk uçakla ülkeden kaçıyorlardı. Karınlarının içindeki bebekleri de beraberlerinde götürüyorlardı. Serinin ilk sezonundaki oyunculuğu ve Damızlık Kızın Öyküsü’ndeki rolleriyle iki defa Golden Globe en iyi kadın oyuncu ödülünü alan Elisabeth Moss, Jodie Foster’a olan kah fiziksel kah rol benzerlikleriyle kalıyor hatrımda. Kendisi aynı zamanda Damızlık Kızın Öyküsü’nün yapımcılarından bu arada. Margaret Atwood’a gelince önceden hiçbir romanını okumamış olabilirsiniz ama ilk tanışacak olanlarınız için fena halde feminist, bir o kadar hümanist ve de gerçekçi bir kalemle karşılaşacaksınız benden söylemesi. İnsanı afallatan bir tarzı olmuştur her zaman. Kırmızı pelerinlerle böylesi bir dünya yaratmak çok kolay değil. Bu ay sonunda yayınlanacak olan ikinci sezonunuysa merakla beklemekteyim. Trailer’ı yayınlandı yakın bir tarihte.

D7F66E2A-0048-44F2-824F-038B6F831E75 — Bunlar geleceğin damızlık oğlanları

1AF684DF-0A58-4349-A2A6-53E2260CD264 — Bunlar da işin gurur kaynakları

Nisan 9, 2018 3

SEVEN SECONDS : YEDİ SANİYE

SEVEN SECONDS : YEDİ SANİYE

“Yurt dışında ölsem kahraman olurum, kendi sokağımda mermi yesem serseri olurum.” Seth Butler

“Tek başınaysan, eli pantolonunun içindeyken basılan salağın tekisindir. Birlikte polis olursunuz. Birlikteyseniz, tüm emniyet teşkilatı yargılanıyor demektir çünkü, ve hiçbir jüri asla tüm emniyeti suçlu bulmaz.” Savunma avukatı Sam Hennessy

“Tanrı bana vaaz vermemi söyleyene dek, ne berbat bir hayat yaşadığımı bilemezsin. Bu yolda bir şeyi çok iyi anladım. Hiçbir günah diğerinden daha büyük değildir.” Peder

”İnsanın bağışlanmayı istemesi nedir iyi bilirim. Yaptığımız şeylerin affedilmesini istemeyi de iyi bilirim.” K.J. Harper

“Ölüsünü gördüğün bir çocuğun olmadığı takdirde, hiçbir şey bilmeyeceksin.” Acılı anne Latrice Butler

”İcraata dökülmeyen vizyon, sadece bir halüsinasyondur.” Thomas Edison

Yine Netflix, yine Netflix, her yer Netflix. Kaçış yok anladık ki. Pedro Almadovar da anlamış ve kabullenmiştir belki şimdi şimdi. Jüri başkanlığını yapmış olduğu 70. Cannes Film Festivali’nde desturu çekmişti çünkü Netflix’e. Fakat gel gör ki kazın ayağı öyle değilmiş. Dört bir yanımızın Netflix’le çevrilmesi çok da uzun bir zamanımızı almadı; hepi topu birkaç yıl sadece. İzlerken hayli hoşumuza giden, eli yüzü düzgün yapımların karşımıza çıktığı düşünüldüğündeyse, tatlı bir teslimiyet içine düşüveriyor insan ister istemez. Bu seneki Cannes Film Festivali jüri başkanı ise Cate Blanchett, göreceğiz bakalım Mayıs ayında zarftan çıkanları teker teker.

Seven Seconds günümüz Amerika’sında, New Jersey’de geçiyor. Siyahların ve Caucasion(Beyazlar) nüfusun kendi mahallelerinde yaşadığı, Siyahi gençlerin sokaklarda uyuşturucu sattığı, başlarının hep dertte olduğu(burunlarının boktan kurtulmadığı da diyebiliriz kibarca), uzaktan Bartholdi yapımı, hem özgürlüğün hem Amerika’nın simgesi olan Müslümanlar dışında kalan göçmenler için dikilmiş olan Özgürlük Heykeli manzaralı, kışı kış gibi geçen New Jersey Eyaleti’nde Liberty State Parkı içinde, tarihler 15 Şubat’ı gösterirken, sabahın erken saatlerinde bir yandan telefonla konuşan, diğer yandan araba sürmeye çalışan beyaz bir polis Peter Jablonski çarptığı sert bir cismin ne olduğunu anlamak üzere arabasını durdurduğu anda gördüğü manzara karşısında dona kalıyor ister istemez. Tekerleğinde bir martı figürü olan BMX marka çocuk bisikletinin selesinde ise yeller esmekte. Çarpmanın şiddetiyle savrulanın kim olduğuna bakıp bakmadığını göremesek de, Jablonski’nin derhal telefona sarılıp Jersey Polis Karakolu’ndaki ekip arkadaşlarını çağırdığına şahit oluyoruz. Üç beyaz adam iniyor aynı arabanın içinden. Şoför koltuğunda oturan aynı zamanda takımın lideri Mike DiAngelo bir Hispanik, çukura savrulmuş bedene uzaktan şöyle bir baktıktan sonra, olayı örtbas etmeye karar veriyor. Ekip arkadaşlarını da cesede yaklaştırmıyor. Olay yerinde bir çift Timberland kalmış sadece çocuktan geriye. Arabanın önündeki kanlı ızgarayı çıkartıp kendi arabalarına alıyorlar. Böylelikle de davayı kapatıyorlar kendi aralarında. Sağlık ekibi çağırmadıkları gibi, çukura inip çocuğa bakmak dahi gelmiyor hem akıllarına hem de işlerine. Peter’ın araba kullanırkenki telaşının nedenini öğreniyoruz olay yerini terk ettikten sonra. Karısı ikinci defa hamile ve ilk bebeklerini doğum esnasında kaybettiklerinden, beklenmeyen bir kanama hepsini telaşa düşürüyor. Kocasını hastanede gördüğünde içimde iyi bir his var deyişinden, kadının hislerine güvenilmeyeceğini anlıyoruz bir çırpıda. O iyi hisler sonucu kocası bir çocuk ölümüne sebebiyet vermiş az önce, daha da başına iş üstüne iş açıyor sorumluluktan kaça göçe. Saatler sonra ise geçilen bir telsiz anonsuyla, Peter, köpeklerin sayesinde bulunan 15 yaşındaki siyahi erkek çocuğun halen daha yaşadığını öğreniyor ürpererek. Aradan geçen yaklaşık yarım gün içinde eğer hastaneye götürülseydi çocuğun yaşama şansı olacağını idrak ediyor o anda. Kan gölünün ortasında, karın buzun içinde yatan çocuk onca saat dayanabilmiş ölmeden. Olay yerine gelenler Kızıldeniz benzetmesi yapıyorlar. Hakikaten de öyle. Bir çocuk bedeninden bu kadar çok kan akabileceğini hayal dahi edemiyor insan.

Tüm bu olaylar cereyan ederken, henüz daha maktül seviyesine erememiş ama beyin ölümü olası gerçekleşmiş Brenton Butler’ın öğretmen olan annesi okulundaki beyaz iki kardeşi güvenle evine bıraktıktan sonra, aralarında piyano çalan eşinin de olduğu kiliseye gidiyor koşa koşa. Coşkulu ilahilere eşlik ediyor elinde tefiyle. Sonra da yeni taşındıkları evlerine dönüyor karı koca. Tam yerleşemedikleriyse henüz açılmamış kolilerden belli olan ailenin biricik oğulları Brenton’ın evde olmadığını fark etmeleri ve telesekretere bırakılan mesajı duymaları aynı zamana denk geliyor. Polisin yönlendirmesiyle gittikleri devlet hastenesinde solunum cihazına bağlanmış, beyninde oluşan ödem sebebiyle ameliyata alınmış oğullarının koma halindeki kesilip biçilmiş bedeniyle karşılaşıyorlar. Yaşasa bile kendi başına yaşama yetisini kaybedebilirmiş doktorunun söylediğine göre.

K.J. Harper New Jersey eyalet savcı yardımcılığı pozisyonunda kariyerine devam ederken, yarı zamanlı olarak da bildiği tüm barlarda hiç durmadan içmekte buluyor teselliyi. Özel hayatı tek gecelik ilişkilerden ibaret olsa da, bir zamanlar halen evli ve halen amiri konumundaki savcı ile ilişki yaşamış. Sonradan anlaşılacağı üzere üstlendiği bir vakada yaşamış oldukları yüzünden hep bu kaçışları ve kendini alkole teslim edişleri. Zamanında içeri tıktığı bir çete üyesi kefaletini ödeyemeyince evine gidemiyor. Kendisi de suçlunun evini kontrol ettirmeyi ihmal ettikten bir hafta sonra ortaya çıkıyor acı gerçekler. Erkek ve kız kardeşleri bu bir hafta boyunca evde tek başlarına kalıyorlar. Küçük olan ve bebek olan açlıktan ölüyor. Olay yeri fotoğraflarında kapıdaki tırnak izlerini görüyor K.J. Kızın kapı koluna ulaşmaya çalışırken çıkardığı izler ve kardeşini kurtarmak için ağzıyla açmaya çalıştığı konserveler üzerindeki ısırıkları da. Suçluluk duygusu K.J.’in peşini bırakmıyor o günden beri. Şimdiyse kör kütük sarhoşken üstlendiği davayı anlamaya çalışırken ayılıyor adeta. Olayı örtbas etmeye çalışan polislerin bulduğu sanığın inandırıcı olmaktan uzak hikayesine kanmayan K.J. yaşlı keşin yargılanacağı kamu davasına gitmeyerek davanın düşmesini sağlıyor. Olaya bakan Rinaldi ile şüphelilerin peşine düşüyorlar. Kaza cinayete evriliyor bu dakikadan sonra. Kullandığı bisikletin semtlerinde fırtına estiren Beş Kral Çetesi mensuplarına ait olduğu bilindiğinden, Brenton çete üyesi olmakla suçlanıyor. Çevresinde kopan onca fırtınadan habersiz hastane odasında yatan Brenton’sa, kimseye daha fazla yük olmadan usulca ayrılıyor aralarından. Annesi gözyaşları içinde uğurluyor onu. Geçti artık derken, hayatın büyüklüğünü görmüş olan oğlunun bir nevi kurtuluşuna seviniyor onun adına. Brenton ani ölümüyle, çevresindeki herkesin hayatını değiştiriyor ve bir dönüşüm yaşıyorlar kendi içlerinde. Oğlu bir çukurda can çekişirken, kilisede ilahiler söyleyerek Tanrı’ya dua eden annesi oluyor kendini en çok sorgulayan. Ağlarsa anam ağlar sözlerini doğruluyor adeta. Nitekim kocası eve pederi getiriyor. Pederin onu teselli etmek üzere sarf ettiği kelimeler daha çok asabını bozuyor. Olayı bir gün gelip atlatacaklarını söylediklerinde, kabullenmiyor bir türlü. Tanrısı bir annenin değil, bir katilin dualarını kabul etmiş çünkü. Mezbahada işçi olarak çalışan babaysa çok çalışarak aldıkları evlerinde keyif süremeden daha, yaşadığı şokla sarsılıyor. Karı kocanın harcı imiş meğerse Brenton. Aralarındaki görüş farklılıkları arttığında ve baba toplumdan beslenirken, anne kalabalığa ve insanlara katlanamaz hale gelince arabasında yaşamaya başlıyor gözü yaşlı anne. Çünkü yeni aldıkları evlerinden daha fazla zaman geçirmişler o aracın içinde. Oğlunu orada buluyor bu yüzden. Suçluların kimlikleri belirlendikten sonra da, oğluna vuran aracın şoförü olan Peter’ı öldürmek için planlar yapmaya başlıyor hararetle. Aklını kaçırmış gibi davranıyor ilk başlarda acısından.

Olay mahallinde buldukları her detayı inceleme fırsatı bulan K.J. ve Joe”Fish” Rinaldi kayıp Timberland botları satan, bunun karşılığında da eroin alan Nadine’e ulaşıyorlar nihayet. Brenton’la benzer yaşlarda olan ve yanlış zamanda yanlış yerde olan zengin bir ailenin eroin bağımlısı kızları Nadine ikinci bir arabanın varlığından ve içindeki üç adamdan bahsediyor onlara. Nadine polis karakolunda gördüğü polislerin olay yerindeki adamlar olduğunu söylediğinde davanın da boyutu değişiyor bundan böyle. Siyah adama karşı güçlü beyaz adam var, üstelik uyuşturucu ve çetelerle mücadelede şehrin yıldız görev gücünü oluşturan birer kamu yetkilisi polis hepsi de. Jersey emniyeti ve savcılık bürosunun yakın ilişki içinde olmasının vakayı olumsuz şekilde etkileyip etkilemediğini görüyoruz aşama aşama. Bu arada özellikle K.J. var gücüyle savaşıyor karşısına çıkan herkesle, en büyük destekçisi ise karısının emniyetin yarısıyla yattığı dedikoduları bir dedikodu olmaktan çıkmış, artık düşmanları tarafından acımasızca yüzüne vurulurken bile Brenton’ın kanını yerde bırakmamak gayretindeki Fish oluyor sadece. Bir sürü badireler atlatıyorlar beraber. İkisinin ortak özellikleri ise adalete susamış olmaları. Fakat tutuklamaların ardından gelen mahkeme için gün alırlarken bile, beklentilerle gerçekler çarpışıyorlar ortalık yerde. Savcılığın kefaletsiz tutukluluk önerdiği sanıklar, çok az bir kefaletle serbest bırakılıyorlar ilk mahkeme gününe kadar. Tıpkı savcılık ve savunma gibi, kıyasıya bir mücadele başlıyor kimin kimin önüne geçtiğini bilmediği. Hakimse Caucasion yani Beyaz, belirtmekte fayda var.

Dizinin yaratıcısı ve kimi bölümlerinin de yazarı olan Kanada doğumlu Amerikalı Veena Sud, The Killing adlı efsane diziyi Amerikan televizyonlarına uyarlayan isimdi hatırlarsanız, ya da meraklı olanlarınız vardıysa eğer… Dizinin senaryosunda hiç durmadan aklımı kurcalayan bir açık vardı olay yeri ile ilgili, izlemeyenler olabileceği için anlatmıyorum, anlatamıyorum burada. Fakat dizinin sonundaki bu çelişki hala daha aklımı kurcalıyor. Bu küçük ama önemli detayın dışında karakterlere bakacak olduğumuzda hayal kırıklığı yaşatan tek bir isim yok. Oyunculuklar son derece başarılıydı. Her şey sonunda yerli yerine oturdu. Gönlünüze göre bir son olmayabilir, masumlar arka kapıyı kullanmak zorunda kalabilir ve terazinin kefeleri dengesiz, adaletin gözü bağlı ya da kör, hatta size arkası dönük de olabilir ama hayat işte biraz da böyledir. Fakat şu çok aşikar ki herkes bir bedel ödeyecek ama en çok bedel ödeyen görünüşte aksi olsa da, kaybeden değil, bedel ödeten taraf olacaktır. Ve vicdana gelecektir eninde sonunda, onunla baş etmeye çalışarak geçirecektir ömrünü bundan sonra. Bunu bilmezsek eğer, buna inanmazsak eğer ne Jersey’de, ne İstanbul’da başımızı yastığa koyup rahat bir uyku çekmek mümkün olmayabilir kanımca.

Dizinin yedinci bölümünde polis ve göstericiler arasında çıkan gerginlikten doğan yarı iç savaşı andıran anlarda, siyahlar bayrak yakıp, polis arabalarını sallarken ve ileride ateşe verecekken, polis göz yaşartıcı bomba ve cop kullanıyordu göstericileri pataklar iken. Tam bu esnada yeğeninin katilini öldürmek için gelen Seth, Fish’in telkinleri karşısında ne hissettiğini anlatıyordu o ve ırkının her gün maruz kaldığı önyargı karşısında. Kendi sokaklarında mahkum olmanın nasıl bir şey olduğunu karşı tarafın anlamasını istiyordu en çok da. Bir zamanlar aksini düşündüğü halde, ne bu sokağın ne de bu ülkenin ona ait olmadığını düşünüyordu artık. Paralı asker olarak gittiği yurtdışından döndüğünde Gazi iş yerleştirme adresinde sıranın kendisine gelmeyeceğini düşündüğünden düşüyordu yollara ve uyuşturucu satışı işine. Şimdiyse yeğenini öldüren polisin alacağı en fazla beş yıllık bir ceza var sadece polis himayesi sayesinde. Sonuç mu? 30 gün sonra şartlı tahliye Peter’ın temiz sicili sayesinde. Hep beyazlar mı suçlu peki? Ya da buradaki gibi hep mi Latinler suça yatkın ve kötü? Emniyette hiç mi siyah yok? Nefret suçu işleyen beyaz var da, hiç mi siyah yok, Asyalı da mı yok? Suçlu olup da şöyle elini kolunu sallaya sallaya gezen suçlu siyah hiç mi yok şu koskoca Amerika’da? Vardır, var elbette. Ama o bu dizinin mevzusu değil işte. Canım.

Bu diziyi neden bu kadar beğendiğime ve üzerine kafa yorduğuma gelince, harmanladığı pek çok konudan ve suç mevzusunu taraflar açısından ele aldığından ötürü diyeceğim en kestirme cevap olarak. Çünkü içlerinde sağlam bir kötülük taşıyan adam yoktu aslında. Kimse işlerin bu noktaya geleceğini tahmin etmiyordu en başında. En kötüleri olan DiAngelo’dan çok daha kötülerini gördük biz ekranlarda. Kadeuce’a tecavüz eden ve aynı sokağın çocukları olan ırkından daha kötü değildi sonuçta, olamazdı da. Suça, suçluya bu kadar meraklıydın madem, neden gidip avukat olmadın sorusuna da var bir cevabım. İki nokta üst üste daha o kadar kafayı yemedim nokta. Suçun doğasıyla uğraşmakla, hukukçu olmak çok farklı şeyler. Suç ve Ceza ile başlamak gerek, sonra da vicdanla uğraşan tüm yazarların, filozofların eserlerini okumak gerek. Böylelikle her an için ve bir anda ortaya çıkabilecek suçlu potansiyelimi(zi) bastırmak, susturmak, en azından ehlileştirmek gerek.

Bir de daha ilk bölümünün ilk dakikalarından itibaren deşifre edilmeye gerek duyulmayan çünkü zaten aşikar olan suçlunun kimliğine rağmen bu dizi nasıl on bölüm gider deseniz de, on bölüm akıp gidiyor bir şekilde. Gerçekten çok iyi planlanmış bölümler var önünüzde.

Oyunculuklara gelince anne rolünde Regina King, savcı yardımcısı rolüyle Children Of Men’den hatırladığım köfte dudaklı(alaycı olmasan diyorum. Ben de ırkçı olmadığım sürece sorun yok diyorum) Clare-Hope Ashitey, Nadine rolünde Nadia Alexander ve Fish rolüyle yedinci bölümde özellikle ağzında sakız iki kadının arasında kalmış şaşkın erkeği oynayan Michael Mosley öne çıkan isimlerdi benim gözümde. İzleyiniz, izlettiriniz. Bence.